23 Nis 2023 16 dk okuma süresi bülten

📰 Fedora, Ubuntu, Manjaro ve BlendOS'in Yeni Sürümleri Yayınlandı! - Hafta 16/2023

Yeni bir pazar sabahından herkese günaydın! Ramazan bayramınız ve 23 Nisan ulusal egemenlik ve çocuk bayramınız kutlu olsun! Umarım tatiliniz güzel geçiyordur. Geçmiyorsa da bu bültenle güne güzel başlayacağınızı ümit ediyorum!

Bu hafta Fedora, Ubuntu, Manjaro ve BlendOS'in yeni sürümleri yayınlanıyor. Elon Musk kendi yapay zekasını çıkartıyor ve CRIPSR teknolojisiyle hastalıklar iyileştiriliyor. Detaylar aşağıda, keyifli okumalar!

🐧 Özgür Yazılım

📰 Fedora 38 yayınlandı! Bu sürümle birlikte websitelerini de yenilemişler. Çok büyük bir fark göremedim ben ama biraz daha sadeleşmiş. Fedora 38 yenilikleriyse: Budgie sürümü eklenmiş, ana versiyonlarında en son GNOME ile yüklü geliyor, MicroDNF'i DNF5 ile değiştirmişler ve systemd servislerinin varsayılan aşım süresi kısaltılmış böylece sistem daha hızlı kapatılabilecek.

🦞 Ubuntu 23.04 yayınlandı! Artık 6.2 çekirdeğiyle ve GNOME 44 sürümüyle geliyor. Kurulum yazılımı tamamen güncellendi. Bir eksiğiyse ZFS kurulumu yapamıyorsunuz. Bu yayına aynı zamanda Ubuntu Unity, Ubuntu Cinnamon ve Edubuntu sürümleri eklendi.

🌲 Manjaro 22.1 yayınlandı. GNOME 43, Plasma 5.27 ve KDE Gear 22.12 sürümleriyle yüklü geliyor. Sistem ayarlarından Flatpak izinlerini de değiştirmenize olanak sağlıyor. Varsayılan çekirdekse 6.1 LTS çekirdeği.

🎨 blendOS v2 yayınlandı. Tek kişinin geliştirdiği bu dağıtımda güzel farklılıklar mevcut. Örneğin Waydroid otomatik olarak kurulu geliyor ve NVIDIA kartlarda da kullanabiliyorsunuz. WebApp'leri yükleyebileceğiniz bir uygulama otomatik olarak kurulu geliyor.

⚙️ KDE Gear 23.04 yayınlandı. Bir sürü KDE uygulaması güncelleme aldı. Benim en ilgimi çekense KDEnlive'a nested timeline özelliği gelmesi. KDEnlive her geçen gün daha da iyi hale geliyor. Şu an Davinci Resolve üzerinde düzenleme yapmaya alıştım ama KDEnlive'a yakında geri dönebilirim.

🦊 Firefox çerezleri kabul et yazısını otomatik olarak reddetmeyi planlıyor. Ben bunun için uBlock origin'den bir liste kullanıyordum ama varsayılan olarak gelmesi güzel bir gelişme olur.

📦 Flathub'ın websitesi tamamen yenilendi ve yayınlandı! Yeni websitesi daha modern, daha hızlı ve onaylanmış uygulamaları görebilmenize olanak sağlıyor. Ben bir tek renk seçimlerinin pek beğenmedim. Daha canlı renkler kullanılabilirmiş.

🤖 Yapay Zeka

🦾 Elon Musk saman altından su yürüterek 10 bin tane ekran kartı satın almış ve kendi yapay zekasını oluşturmak istiyor. Geçtiğimiz haftalarda YZ'nın gelişimi dursun diyen de kendisiydi.

🦿 Elon Musk'ın YZ şirketinin adıysa X.AI olacakmış.

👐 OpenAI'ın CEO'su Sam Altman şu anda GPT-5'i geliştirmediklerini, GPT-4'ü daha iyi hale getirmeye çalıştıklarını söyledi. Yakın zamanda bir GPT-5 görmemiz olasılıksız. Bence GPT-4'ü de GPT-3-turbo kadar hızlı yapabilirlerse zaten çok büyük bir gelişme olur

🖼️ MiniGPT-4 adında açık kaynak bir yazılım geliştirildi. GPT4 gibi detaylı bir şekilde resimleri yorumlayabiliyor. Daha önceden bahsettiğimiz Vicuna adlı açık kaynak model üzerinden geliştirilmiş. Kendi bilgisayarınızda çalıştırmak istiyorsanız en az 12 GB GPU belleğine ihtiyacınız olacak.

🌐 Yapay zekayı direkt tarayıcınızın içinde çalıştırmak için gereken ilk adımlar atılmaya başlandı. Web-llm adlı yazılımla birlikte Vicuna7B modelini tarayıcınızda çalıştırabiliyorsunuz. 6.4 GB'lık bir ekran kartı belleğine ihtiyacınız olacak. Projenin amacı bütün yapay zeka modellerini tarayıcıda kolayca çalıştırabilmek.

🫰 Yapay zeka modelleri eğitilirken internetteki verileri kullanıyorlar. Redditse, artık buraya kadar bizim üzerimizden eğitiyorsanız bize de para verin diyor.

🫰🏻 Stackoverflow'da aynı şekilde yapay zeka eğitilmesinde ücret isteyecek. Bakalım bu trend diğer websitelerine de yayılacak mı?

💸 Google YZ'nın reklam kampanyaları üretmesine izin verecek. Böylece Google kullanarak reklam verenler bu araçlardan faydalanabilecek. Bakalım türetici yapay zekalardan ilginç reklamlar görecek miyiz?

🔉 Yazıdan ses üreten açık kaynak bir yapay zeka yayınlandı, üstelik Türkçe'de destekliyor!

🔒 Güvenlik

🔑 Toplamda 100M'dan fazla indirmesi olan 60 Google Play uygulamasında zararlı yazılım yüklü geliyor. Goldoson adındaki bu zararlı yazılım telefondaki verilerinizi çalıp arka planda sizin yerinize reklamlara tıklıyor. Bu uygulamaların büyük kısmı şimdiye kalkmıştır ama Play Store'da gördüğünüz her uygulamayı indirmemenizi tekrar hatırlatmış olalım.

🌐 Bilgisayar korsanları, ele geçirdikleri websitelerine Javascript kodu enjekte ederek ziyaret eden kullanıcıların Chrome'u elle güncellemesi gerektiği konusunda kandırıyorlar. Kullanıcı kanarsa bir dosya iniyor ve kurulduğu takdirde bu dosya "C:\Program Files\Google\Chrome" dizinine "updater.exe" olarak kendisini kopyalıyor. Daha sonrasındaysa Monero kazmaya başlıyor. İlginç bir yaklaşım. Birçok kullanıcı adres çubuğuna bakmadığından güncelleme bildiriminin kimden geldiğini kestiremeyebilir.

🛜 İkinci el alınan yönlendiricilerin içerisinden verileriniz çıkarılabiliyor. Özellikle şirketler için geçerli olan bir tehdit. Yönlendiricilerinizi birisine veriyorsanız veya atıyorsanız sıfırlamayı unutmayın.

👮 Mullvad'a göre İsveç polisi ofislerine arama izniyle gelmiş ve verileri görmek istemişler. Mullvad bizde veri yok diyerek geri göndermiş. Bugüne kadar verileri teslim ettiklerine dair bir vukuat olmadığı için sözlerine inanacağım.

🎮 Oyun

🕹️ Valve'dan beklenmeyen bir hareket. Warlander adlı oyuna gelen bir eleştiriyi toplam 2439 kişi yararlı buldu ve Valve bu hesapların hepsine 30 günlük kısıtlama getirdi. Nedeniyse "kullanıcıları dolandırmaya çalışmak, Steam Kuralları ve Yönergeleri'nin ihlali." Sırf negatif yoruma gelen destek yüzünden böyle bir şey yapılmasını beklemezdim Valve'dan.

📰 Bahsetmeye Değer Haberler

🐍 Python yazılım vakfı, AB'nin geliştirdiği siber güvenlik yasalarının birisinden şikayetçi. Eğer ki bir açık kaynak kod geliştiricisiyseniz ve sizin kodunuzu bir şirket kullandığında bir sorunla karşılaşırsa, finansal yükümlülük altına girmeniz gerekebilir. Python yazılım vakfıysa, biz bu şirketten direkt para almıyoruz ve niye biz bundan sorumlu tutulalım diyor. Tabii bu yasa daha tam olarak böyle geçmedi ama tartışma aşaması bu noktada.

🖼️ FSF, Chrome'un JPEG-XL formatını öldürmesi konusuna dikkat çekmek istiyor. JPEG-XL eski formatlar olan JPEG, PNG ve GIF'i değiştirmeyi hedefleyen bir resim formatı. Daha fazla sıkıştırmayla daha iyi sonuçlar elde edebiliyorsunuz ama geçtiğimiz aylarda Chrome bu formatın desteğini kendi tarayıcısından kesti. FSF ise webin bu yüzden tehdit altında olduğunu vurguluyor. Tarayıcıların büyük çoğunluğu Chromium tabanlı olduğundan Chrome webi yönetiyor.

🧰 Samsung arama motorunu Bing ile değiştirmeyi düşünmeye başladı. Buna istinaden yayınlanan habere göre Google arama sayfasında köklü bir değişikliğe gitmeye karar veriyor. Yeni Bing arama motorunu okurlarımızdan kullanan var mı? Google ile değiştirecek kadar beğendiniz mi?

🪟 Windows kullanan dostlarım hazır olun çünkü görünüşe göre Microsoft başlat menüsüne daha fazla reklam koymayı test ediyor.

🧬 Genelde CRISPR denince akla hep genetiği değiştirilmiş bebekler gelir ancak CRISPR teknolojisiyle bazı hastalıkları yenmeye başladık ve tedaviler 1 sene sonrasında halka açılabilir. Habere göre orak hücreli anemi hastalığı CRISPR sayesinde yenilebilmiş.

📱 Söylentilere göre iOS 17'de uygulamaları dışarıdan yükleme özelliği gelebilir. AB bu konu hakkında baskılar yapıyordu ancak Apple'ın başındaki kişiler çok karşıtlardı hatta özel sunumlar bile yaptılar. Bakalım gerçekten gelecek mi?

💬 WhatApp, Signal, Element gibi birçok mesajlaşma uygulaması bir araya gelip uçtan uca şifrelemeyi kaldırmak isteyen Birleşik Krallığa tekrar düşünmeleri gerektiğini söylüyorlar. Bu olay çoktandır tartışılıyor, sizce Birleşik Krallık uçtan uca şifrelemeyi kaldırabilir mi? Bana zor gibi geliyor çünkü bu dakikaya kadar çok fazla haber yapıldı ve konuya dikkat çekildi.

🔑 ProtonMail ve ProtonVPN'in kurucuları ProtonPass adında bir şifre yöneticisi çıkaracak. Şu an beta sürümünde ve anladığım kadarıyla açık kaynak değil. Bitwarden veya Keepass varken, şu an tercih etmek için bir neden göremiyorum.

🐦 Jack Dorsey'in Twitter alternatifi Bluesky'ın Android versiyonu yayınlandı. Bluesky kendi merkeziyetsiz protokolünü kullanıyor. Protokolün Github sayfasına baktığımda hala alfa aşamasında olduğu yazıyor. Açıkçası Activitypub varken neden yeni bir protokol yazdılar hala bilmiyorum.

📺 Netflix şifre paylaşma olayını ABD'de de bitiriyor. İlginç noktalardan biriyse buna kızıp aboneliğini iptal edenlerin çoğunluğu kısa süre içerisinde platforma tekrar dönüyor. Netflix'te şifre paylaşma konusunda sıkıntı yaşayan okurlarımız var mı?

📷 FOSS Stilinde Telefonu Kamera Yapma

Uzun bir süredir Redmi Note 10 Pro telefonumu kamera olarak kullanıyorum. Daha iyi bir kalitede video çekmeme olanak sağlıyor ancak bunu DroidCamX adlı bir yazılımla yapıyordum. 100₺ ödeme yapmanız gerekiyor.

Zaten o ödemeyi yaptım ve tek seferlik bir ödeme olduğu için sorun yok ama esas sorunumuz ödemeyi yaptıktan sonra uygulamayı kullanabilmek için telefonunuzda Play Store uygulamasının yüklü olması gerekiyor. Korsanlığın önüne geçilmek için alınmış bir önlem olsa gerek.

Benim de tabii ki bu çok hoşuma giden bir durum değil. Telefonumu MicroG ile olabildiğince Google elementleri olmadan kullanmak istiyorum. Bunun hakkında zaten bir video çekmiştim.

Yalnız direkt telefonun kamerasını kullanmanızı sağlayacak bir FOSS uygulama yok. Ben de bu yüzden mecburen Play Store'u Magisk üzerinden kurmak zorunda kalıyordum, ta ki bugüne kadar.

Kanalın ilk videosunda bahsettiğim scrcpy özgür yazılımıyla telefonumuzu kamera olarak kullanabiliyormuşuz.

Mantıken direkt kamera olarak kullanmanızı sağlamıyor ama OpenCamera uygulamasını açıp arayüzü gizlediğinizde bilgisayarınıza telefonu yansıtabiliyorsunuz ve onu da OBS ile kullanabiliyorsunuz.

Denedim ve güzel bir şekilde çalışıyor. Bu konu hakkında yakında rehber videosu yapabilirim.

📺 Ne İzliyorum?

💬 Why we all need subtitles now

Televizyon veya film izlerken konuşmaları duymakta zorlanıyor musunuz? Yalnız değilsiniz.

📚 Ne Okuyorum?

👨🏻 Man Pages — The Complete Guide

Man Pages nedir? Neye göre ve nasıl düzenlenir? Man pages hakkında arayacağınız bütün soruların cevabı burada.

🃏 If You Like… Slay the Spire

Benim gibi kart oyunlarını seviyorsanız, içeride güzel öneriler var.

🪟 4-20-23: Windows on btrfs

Windows'u BTRFS'te çalıştırabilir miyiz? Kısa cevap: evet ama sorunlu bir şekilde.

🚀 Space Elevator

Yeryüzünden dünyanın dışına çıkarken nelerle karşılaşacağınızı merak ediyorsanız bu siteye bakmalısınız. Çok güzel tasarlanmış. Bilime ilginiz yoksa bile web üzerine çalışanlar da bakabilir.

🎥 Ne Üretiyorum?

Bu haftanın ilk videosunda 10B abone olmamız hakkında bir video çekiyorum.

İkinci videomuzdaysa hayatımı değiştiren 9 kitabı sizlere özetliyorum.

Normalde Cumartesi gününe arama motorlarını anlattığım bir video daha yayınlamamız gerekliydi ancak hem bayram hem de sağlık nedenleri dolayısıyla o videonun düzenlemesi bitmedi. En kısa sürede bitirip katıl için izlemeye açacağım.

💽 Haftanın Yazılımı

Bu haftanın yazılımı Türk bir geliştiricinin elinden çıkmış olan bir CLI aracı, linuxwave.

Yazılımın açıklamasında "Linux'un entropisinden müzik üretin" yazıyor. Terminalden ilginç müzikler üretmenize olanak sağlıyor. Bir anda popüler oldu ve Arch repolarına da girdi.

Belki bu yazılımı da uygun bir zamanda beraber inceleyebiliriz.

Bu haftaki bültenin de sonuna geldik dostlar. Tekrar herkese iyi bayramlar ve bu akşam 20:30'da 10B abone kutlama yayınına hepinizi bekliyorum!