12 May 2024 21 dk okuma süresi bülten

🍏 Apple M4 Çipli iPad Pro'ları Duyurdu! - Hafta 19/2024

Herkese selamlar dostlar yeni bir bültene hoş geldiniz! Bugün 12 Mayıs 2024.

Bültende bu hafta VPN'leri bypass etme açığı keşfediliyor, Apple Let Loose etkinliğinde yeni iPad'leri ve M4 çiplerini tanıtıyor, Microsoft mobil oyun mağazası planlıyor ve OpenAI yapay zekada pornografik içerik üretimine izin vermeyi düşünüyor.

Hepsi ve daha fazlasına geçmeden önce bu hafta bültenin sponsoru olan EaseUS’tan bahsetmek istiyorum. Mutlaka verilerinizi kaybettiğiniz anı yaşamışsınızdır. Saatlerce çalıştığınız projeleriniz, belgeleriniz veya biriktirdiğiniz hatıraların kaybolması oldukça üzücü ve sıkıcı bir durum. Bu noktada EaseUS Veri Kurtarma yazılımı size yardımcı oluyor.

Sonsuza dek yok olduğunu düşündüğünüz verileri tek tıkla kurtarabilmenize olanak sağlıyor. İster sürücüyü yanlışlıkla biçimlendirmiş olun, ister bir virüs saldırısına maruz kalmış olun ya da diskte mantıksal bir bozulma olsun, bu yazılım bunun verilerinizi kurtarabilir. EaseUS, sabit diskler, SSD'ler, hafıza kartları ve daha fazla türde depolama cihazlarındaki kayıp dosyaları bulmak için gelişmiş tarama algoritmaları kullanıyor. Çok sayıda dosya türünü de destekliyor böylece fotoğrafları, videoları, belgeleri ve daha birçok dosyanızı kurtarabilirsiniz.

Kendileri uzun süredir piyasada ve en bilindik veri kurtarma yazılımlarından birisi. Ben de geçmişte kendilerini kullandım. Hemen hemen bütün cihaz ve işletim sistemleriyle de yazılımları çalışıyor. Kaybolmuş verilerinizi geri getirmek adına ücretsiz versiyonu denemek için bağlantıya tıklayabilirsiniz.

🐧 Özgür Yazılım

Bu hafta özgür yazılım haberimiz yok.

🤖 Yapay Zeka

Ukrayna dışişleri bakanı insanlar tarafından yazılan devlet duyurularını yayınlamak için bir yapay zeka kişiliği duyurdu. Yapılacak duyuruları bu arkadaş yapacakmış. Muhtemelen negatif olanları buna yaptırırlar pozitif olunca kendileri çıkar. 😀

iOS 18'de Siri, Spotlight Search, Safari, Mesajlar ve Mail dahil olmak üzere temel sistem bileşenlerinin birçoğuna yapay zeka özellikleri gelecek. Apple, "Ajax" adını verdiği kendi dil modeliyle bu işlemleri yapacak ve işlemlerin bir çoğunu cihaz üzerinde yapmayı planlıyor. Safari'ye ve mesajlaşma gibi uygulamalara özetleme gelecek. Bunları söyledikleri gibi cihazda yaparlarsa mahremiyet açısından daha sağlıklı olur.

Sunucu kısmında kullanacakları yapay zeka için de Apple kendi ürettikleri M2 Ultra çiplerini kullanacağı veri merkezlerini oluşturmaya başladı. Bu da onlar için uzun vadede daha az masraf anlamına geliyor.

OpenAI COO'su Brad Lightcap'e göre OpenAI'ın 12 ay sonraki halini gördüğümüzde şu anki modelle dalga geçecekmişiz. Bazı insanlar da yapay zekanın bu dakikadan sonra gelişmesinin yavaşlayacağını düşünüyor çünkü eğitebileceğimiz verilerde sınıra geldik ve sentetik ürettiğimiz veriler YZ kalitesini düşürüyor. Buna katılan da var katılmayan da var. Siz ne düşünüyorsunuz? Bende yavaşlama dönemine gireceğimizi düşünüyorum ama zaman gösterecek.

OpenAI, Dall-E ile üretilen resimleri tespit etmenizi sağlayan bir araç yayınladı. Bir resmin yapay zeka olup olmadığından şüpheleniyorsanız, taratabilirsiniz. Tabii %100 doğruluk sonucu veriyor mudur bilmiyorum.

Microsoft, ABD istihbarat ekibi için özel sunucularda çalışan GPT-4 yapay zeka modeli hazırlamış. ABD Microsoft'a sırtını dayar da bizim ülkeler de dahil diğer ülkeler umarım böyle bir şeyi kullanmıyorlardır...

OpenAI ve Stackoverflow aralarında anlaşma imzaladı, bazı kullanıcılar bundan memnun değil. Bu kullanıcılar gönderilerini silmeye çalıştıkları için StackOverflow geçici olarak hesaplarını yasaklamış. Gönderi sahibinin soruyu silmesi diğer insanların cevaplarını da etkileyeceğinden silmek iyi bir şey değil ama bir yandan yapay zekaya beslenmek istemiyor olabilirler, kendi tercihleri. Yine de günün sonunda size ait olmayan bir platformda gönderi paylaştığınızda pek fazla hakkınız olmuyor maalesef.

Çin'de vefat etmiş aile bireylerinizle sohbet etmenizi sağlayan şirketler gelişmiş. Fotoğrafı gönderdikten sonra bir kişilik hazırlıyorlar ve telefonla sohbet edebiliyorsunuz. Bu iş muhtemelen yakında her yere yayılacaktır ve çığırndan çıkabilir. Hatta bu teknolojiler kişilerin lokal bilgisayarlarında çalışabilecek vaziyette, geçmişte hem Google hem Microsoft buna benzer modeller duyurmuştu ama halkın sağlığı için yayınlamamıştı. Yapay zekanın bu şekilde kullanılmasının pek sağlıklı olacağını düşünmüyorum.

OpenAI yapay zeka ile pornografik içerik üretmeye izin vermeyi düşünüyor. Galiba bu sektörde çok para olduğunun farkına vardılar ve paylarını almak istiyorlar. 😀

🔒 Güvenlik

Mullvad, Android cihazlarda VPN kullanırken belli durumlarda DNS sızıntısı olabileceğini tespit etti ve bu durum kullandığınız VPN firmasından bağımsız. 2 ayrı senaryoda gerçekleşiyor. İlk senaryo VPN'in herhangi bir DNS sunucusu yapılandırmaması. İkincisi tünelin yeniden ayarlanması veya VPN uygulamasının çöktüğü senaryo. Bu iki durumda da siz hala yukarıdaki VPN simgesini görmenize rağmen DNS sızdırılıyor. Mullvad ilk senaryounun uygulama seviyesinde çözülse de ikinci senaryonun uygulama seviyesinde çözülemeyeceğini blog sayfasına yazmış. Yani burada Android'e bir güncelleme gelmesi gerekli.

Leviathan güvenlik şirketi bütün platformlarda VPN'leri bypass etmenizi sağlayan bir teknik keşfetti. Bu açığın gerçekleşebilmesi için saldırganların DHCP sunucusunu kontrol etmesi gerekiyor. DHCP sunucusu genelde router ve modemlerinizde olur, cihaza lokal IP atama gibi işlemler yaparlar. Saldırganlar DHCP 121 seçeneğini kullanarak özel yönlendirme kuralları ekleyebiliyor ve VPN bağlantınızı bypass edebiliyor. Böylece girdiğiniz siteleri görüyor ve sizin VPN kullanmanızın anlamı kalmıyor. Bütün bunlar olurken sizin cihazınızda VPN bağlantısı normal bir şekilde gözüktüğü için haberiniz bile olmuyor. Normal ev bağlantılarınızda sorun olmaz ama tanımadığınız bir ağda şu an VPN kullanmanın bir mantığı kalmadı. Bunu önlemek için belli başlı öneriler yapmışlar, hotspota bağlanmak veya güvenlik duvarı kuralları koymak gibi. Bu açıktan tek etkilenmeyen platform Android, bunun nedeni de Android DHCP 121 seçeneğini desteklemiyor.

Hackerlar milyonlarca yüklemeye sahip olan LiteSpeed Cache adındaki eklentide siteler arası betik çalıştırma açığını kullanarak adımin yetkisi elde edebiliyor. Güncelleme gelse de 1 milyondan fazla kullanıcı hala eski versiyonda. Açıksa çok saçma, eklenti yüzünden bildiğiniz siteye kod enjekte edebiliyorsunuz. Geçen hafta da konuşmuştuk ama WordPress'te olabildiğince az eklenti kullanmakta fayda var.

🥸 Mahremiyet

Protonmail bir kullanıcının yedek e-posta adresini söylediği için Fransız bir aktivistin tutuklanmasına neden oldu. Protonmail de yasalardan yukarıda değil. Her ne kadar e-postalarınız şifreli olsa ve onları çözemeseler de doğal olarak şifrelenmemiş herhangi bir bilginiz varsa yetkililer istediklerinde vermek zorunda kalacaklar.

Normalde VPN bağlantılarınızda verileriniz şifrelense bile yeni gelişen yapay zeka araçlarıyla paketlerinizin aktivitelerinden çıkarım yapmak gitgide kolaylaşıyor. Paketler şifreli ama boyutları, hangi aralıklarla aldığınız gibi verilerle nerelere girdiğiniz tahmin edilebiliyor. Yapay zeka da zaten fazla verinin arasından çıkarım yapabiliyor biliyorsunuz. Mullvad bununla başa çıkmak için geliştirilen DAITA standardını VPN'lerine ekledi. DAITA paket boyutlarını aynı tutarak ve rastgele zamanlarda arka plana trafik göndererek yapay zekanın desen bazlı tahmin yapmasını zorlaştırıyor. Bu standart herkese açık olduğu için ilerleyen zamanlarda diğer VPN'lere de geleceğini düşünüyorum ve her geçen gün VPN'ler için olmazsa olmaz bir şey haline geliyor.

🎮 Oyun

Sony Helldivers 2 oyununu Steam'den satın alan kullanıcılara PSN hesaplarıyla bağlama zorunluluğu getirdi ve bu sefer topluluktan büyük tepki yediler. Steam'de 130 bin negatif inceleme aldılar, ardından 177 ülkede oyun liste dışı edildi ve Steam birçok oyuncuya para iadesi yaptı. Bütün bunlara rağmen Sony dirense de sonunda geri adım atmak zorunda kaldılar. En azından bu sefer DRM'le bir oyunu zorla kitleyemediler.

Valve geliştiricileri NVIDIA'nın açık kaynak Vulkan cihazına yaptıkları katkıyla birlikte Gamescope'u explicit sync özelliğiyle çalıştırmayı başardılar. Valve Linux oyun camiasına durmaksızın katkı yapmaya devam ediyor.

Hades II erken erişime çıktı, ben de boş zamanımda alıp göz atmak istiyorum. Hades en sevdiğim oyunlardan birisiydi. :)

Nintendo bu yıl yeni konsolunu duyuracağını doğruladı. El konsolu piyasasında Steam Deck, Aya Neo, Asus Rog Ally gibi firmaların işe girmesiyle işler kızışmıştı. Bakalım Nintedo'dan ne göreceğiz?

Microsoft, Apple ve Google ile rekabet edecek şekilde bir oyun mağazası yayınlamayı planlıyor. Bu mağaza normal bir uygulama değil de web uygulaması olacakmış. Herhangi bir platformu kısıtlamadan tek ekosistemde bu işi başaracağız gibi nağmelerle çıksalar da şu an işlerine geldiği için öyle diyorlar. Madem böyle düşünüyorsunuz o zaman PC için olan oyun mağazanızı da exe olarak yayınlayın da Linux'ta da kullanalım. :)

🍏 Let Loose Apple Özel

Bu hafta Apple'ın Let Loose etkinliği gerçekleşti ve bir sürü gelişme duyduk.

İlk olarak13 inç ekrana sahip iPad Air'i duyurdular. Bu model 11 inçe göre %30 daha fazla ekran alanına sahip ve çoklu iş için daha iyi bir seçenek. Bası da iki kat daha güçlüymüş. İki iPad Air modeli de M2 çipiyle gelecek ve YZ işlerini yapabilecek. Fiyatıysa 799 dolar.

iPad Pro duyuruldu. Yine 11 ve 13 inçlik modeller var ama daha da önemlisi 5.3 ve 5.1 mm kalınlığında olmasıyla Apple'ın şimdiye kadar ürettiği en ince cihaz ünvanını aldılar. OLED ekran tasarımına sahip bu cihazlar HDR destekleyecek ve parlaklığı 1600 nite ulaşabilecek. Apple aynı zamanda 10 çekirdekli M4 çiplerini duyurdu. Pro modeller M4 çipiyle gelecekler ve M2'ye kıyasla %50 daha performanslılar. Işın izleme, mesh gölelendirme ve AV1 donanım hızlandırma gibi ayrıcalıklar sağlıyor. Tabii bunlar Apple'ın iddiaları çıkınca bağımsız incelemelere bakmak gerekecek. Ayrıca bir de yeni klavyeyle, kalem duyurdular. 11 inçin Türkiye fiyatı 45 bin 999 TL iken 13 inçin fiyatı 59 bin 99 TL olarak çıkacak.

iPad Pro'ların RAM ve çip gücü depolama kapasitesine bağlanmış. 256 GB ve 512 GB modellerde 3 çekirdek, 8 GB RAM varken, 1 TB ve 2 TB modellerde 4 çekirdek ve 16 GB RAM var. Tabii bunu alan çoğu kişi fark etmeyebilir. Apple normalde RAM'i depolamaya bağlıyordu ama işlemciyi ilk defa depolamaya bağladı. Bunun nedeni de kusurlu yongaların boşa gitmemesi olduğu düşünülüyor.

Bu arada Apple 329 dolarlık seçenek olan 9.nesil iPad'lerin üretimini bitireceğini duyurdu. Bu tablette jak girişi ve ekran tuşu vardı. 10.nesil tabletin fiyatını da 399 dolardan 329'a düşürdüler. 10.nesiller de artık USB-C'ye geçecek

Apple için haftanın en komik olayıysa yayınladıkları reklam yüzünden sosyal medyada negatif görüş almaları oldu. Nedeniyse Apple reklamda yaratcılığı öldürüyormuş, eskiyi yok ediyormuş... Bana gayet normal bir reklam geldi. İzlediğimde Apple'ın ince olduğunu vurguladılar gibi hissettim. Beni biliyorsunuz normalde Apple'ı çok seven birisi değilim de bunda yaygara koparılacak bir şey görmedim. Apple durum için özür dilemiş.

📰 Bahsetmeye Değer Haberler

Google da Pixel 8a telefonunu duyurdu. 120 Hz ekranı var ve 7 yıl güvenlik güncellemelerini içerecek. Önceki A serisine göre daha güzel gözükse de telefonun fiyatı 499 dolar. Daha iyi bir model olan 8'in fiyatı 549 dolar. Alacaksanız 50 dolar farkı verip 8'i almak daha mantıklı geliyor bana.

ABD'de geçtiğimiz haftalarda popüler olan Rabbit R1 adlı bir yapay zeka cihazı çıkmıştı. Bunu büyük teknoloji kanalları da inceledi ve ilk çıktığında herkes bu cihazın kendi işletim sistemini geliştirdiğini zannediyordu ama sonra birileri bunun Android olduğunu ve yapay zeka özelliklerinin aslında direkt bir uygulama olduğunu keşfetti. Yetkililer o uygulamanın sadece Rabbit R1 cihazında kullanılabileceğinde ısrar etseler de Android Authority bu uygulamayı normal bir Android cihazında çalıştırmayı başardı. İnsanların kızdığı noktaysa bu bir telefon uygulaması olup her cihazda çalışabilecekken niye cihazı satın alayım ve boşuna bir daha para vereyim? Evet markalar sizi kandırabilir. Bu haberi Türkiye gündemini pek ilgilendirmediği için yazmayacaktım ama haftalardır konuşulduğu için yer vermek istedim.

YouTube izlediğiniz videoda bir sonraki en iyi anı belirlemek için "İleriye Atla" adını verdikleri bir özelliği test ediyor. SponsorBlock'un skip highlight kısmına benzettim ama anladığım kadarıyla ileriye atla özelliği videonun bir sonraki bölümüne atma gibi bir şey olacak. Tabii bu üreticileri negatif mi etkiler pozitif mi zamanla göreceğiz.

Tesla Model Y'nin tahmin edilenden daha fazla menzili olduğu keşfedildi ve menzili yazılım güncellemesiyle arttırıldı. Yalnız Elon abimiz diyor ki ekstra şarj etmeden 70 kilometre daha gitmek istiyorsan 2000 dolar vereceksin. İşte alın size DRM. Çok saçma bir durum. Fiziksel olarak özelliğe sahibim ama yazılım bunu kitliyor. İleride araba alırken hayatta yazılımın kitleyebileceği bir şey almayacağım.

Türkiye Rekabet Kurumu Meta'ya 20 Şubat'tan beri platformlar arası verileri birbirine karıştırdığı için günlük ceza kesiyordu. Şu an Threads Türkiye'de kapatıldığı için ceza 29 Nisan 2024 tarihinde sonlandı ve kesilen para 335 milyon TL ediyor. Meta hep AB'ye ceza ödüyordu biraz da Türkiye'ye ödesin. 😀 Gerçi bu para onlar için çerez parası.

Pokemon Go kullanıcıları nadir pokemonları yakalamak için OpenStreetMap verilerini yıllardır manipüle ediyorlarmış. Bazı pokemonlar sadece sahilde, ormanda vs yakalandığı için bu arkadaşlar da sahile ormana gitmek yerine oldukları konumu değiştirip kolay bir şekilde elde ediyorlarmış ama tabii bu sırada haritayı doğru amaçlarla kullanmak isteyenlerin başı yanıyor.

Google Chrome'a gelecek olan yeni özellik kullanıcıların websitelerinde yayınladıkları videolara YouTube'daki gibi bölüm eklemelerine olanak sağlayacak. Bunu W3C standardı olan MediaMetadata ile yapacaklar. İleride muhtemelen diğer tarayıcılara da gelir.

LPCAMM2 adlı yeni bir bellek standardı piyasaya çıktı. LPCAMM2'nin avantajı hem onarılabilir hem de yükseltilebilir. Yongaları kolayca çıkarıp takabiliyorsunuz böylece RAM boyutunu istediğiniz zaman attırabiliyorsunuz ve olur da onarmanız gerekirse daha ucuza geliyor. Şu an ilk bu teknolojiyi Lenovo kullanmış ama bakalım diğerleri de kullanacak mı zamanla göreceğiz.

TikTok ABD hükumetinin ana yasaya aykırı iş yaptığı için dava açacağını açıkladı. TikTok'un savunmasına göre hükumet özgürce iletişim kurmak için Amerikalıların kullandığı uygulamayı kaldırarak birinci ana yasayı ihlal etti. Bu davanın hızlı sonuçlanacağını zannetmiyorum. Zaman ne çıkacağını gösterecek.

Amazon, Prime Video'ya üç tip yeni reklam getirecek. Alışveriş yapılabilir reklamlar, etkileşimli duraklama reklamları ve etkileşimli marka bilgi yarışması. Duraksama reklamlarını hadi anladım YouTube'da getiriyor ama diğer iki reklamı kullanıcılar gerçekten sevecek mi? Amazon'a göre evet. Bakalım zaman gösterecek.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün yaptığı araştırmaya göre Meta, düzenli olarak Filistin'i destekleyen yazıları ve bilgileri sansürlüyor. Buı kişilere shadow ban atıyor. Tabii burada da ABD'de övünülen ifade özgürlüğünü çiğnemiş oluyorlar. Maalesef kullandığımız sosyal medyalar sandığınız kadar özgür değil.

Yapılan bir araştırmaya göre arabalarda kullanılan yanma önleyici kimyasallar insanların kanser olmasına neden olabilir. Bu kimyasallar ABD'de zorunlu, yani araba üreticilerinin her türlü koyması gerekli. Muhtemelen diğer ülkelerde de aynı şekilde kullanılıyordur. Araştırmacılara göre bu maddeler aslında o kadar da amaçladıkları kadar etkili değilken saatlerce araba kullanan insanların kanser olmasına neden olabiliyor. Tabii araştırma tekrarlanmalı, örneklem boyutu arttırılmalı ve doğrulanmalı. Bence bu konuyu Türkiye'de sağlık bakanlığı bir gözden geçirmeli.

🎥 Ne Üretiyorum?

Bu haftaki ilk videomuzda iPad'lerde neden hesap makinesi olmadığını konuşuyoruz.

İkinci videomuzda nasıl ev sunucusu kurabileceğinizi gösteriyorum.

💽 Haftanın Yazılımı

Bu haftanın yazılımı open-webui!

Bu uygulama arka planda ollama kullanıyor ve çok güzel bir lokal yapay zeka deneyimi sunuyor. Ben de son günlerde kullanmaya başladım, denemenizi tavsiye ederim.

Bu haftaki bültenimizin de sonuna geldik, haftaya görüşmek üzere!