Mastodon
Abone Ol
21 dk okuma süresi bülten

🐧 Android 16 Devrimi: Telefonu Linux'a Dönüştür! - Hafta 32/2025

Herkese selamlar dostlar! Yeni bir bölüme hoş geldiniz. Bugün 10 Ağustos 2025.

📚 Bu Hafta Neler Var?

🐧 Haftanın Olayı: Android 16 ile Grafik Arayüzlü Linux Uygulamaları Mümkün Hale Geliyor

Artık Android telefonlarda grafik arayüzlü Linux uygulamaları çalıştırmak mümkün hale geliyor. Android Authority'nin yaptığı habere göre, Android 16'nın beta sürümünde, terminal üzerinden Doom oyununu açabilmeyi başarmışlar.

⚙️ Nasıl Çalışıyor?

Ayarlar üzerinden "Linux geliştirme ortamını" aktif ediyorsunuz. Bu aktifleştirme sonrasında ise "Linux Terminali'ni Yükle" seçeneğini seçiyorsunuz. Uygulama, Android Virtualization Framework teknolojisini kullanarak bir Debian Linux dağıtımını sanallaştırıyor.

Bildiğiniz telefonunuza bir sanal makine kurmuş oluyorsunuz yani. Hatta disk alanını vs. değiştirebiliyorsunuz ve bir "Recovery" (kurtarma) seçeneği de bulunuyor. Terminal üzerinden de grafik arayüzlü uygulamaları açabiliyorsunuz. Donanım hızlandırması da olduğundan, uygulamalar bundan yararlanabiliyor. Android Authority'nin Doom'u açmayı başarması da bu sayede mümkün oldu.

🚀 Android'in Geleceği İçin Ne Anlama Geliyor?

Bu gelişme gelecekte Android'in bilgisayar uygulamalarını da açabileceğini gösteriyor. Bu da Android tabletlerin çok daha gelişmesini ve hatta bilgisayarlara bile Android'in daha fazla yüklenmesini sağlayabilir. Ama şu an hala erken aşamadayız. Henüz her uygulama çalışmıyor ve ses de aktarılamıyormuş. Ama bence bu şahane bir gelişme ve Android'in geleceğinin çok daha farklı olacağını bizlere gösteriyor.

🤖 Yapay Zeka

🚀 OpenAI, Çok Beklenen Yeni Modeli GPT-5'i Yayınladı

OpenAI, çok beklenen yeni modeli GPT-5'i yayınladı. Gelen yeniliklere, neyin değiştiğine ve neyin hala aynı kaldığına gelin bakalım.

🧠 Birleşik Sistem ve Otomatik Model Seçimi

İlk olarak, GPT-5 artık birleşmiş bir sistemle geliyor. Artık GPT-5, GPT-5 Düşünme Modu, GPT-5 Pro ve GPT-5 Mini olmak üzere farklı modeller var. Ancak sizin bu modeller arasından seçim yapmak zorunda değilsiniz; verdiğiniz girdiye göre ChatGPT, sizin için en iyi modelin ne olduğunu kendisi seçiyor.

Çünkü her model arasında hız ve çıktı kalitesi farkı bulunuyor. Örneğin, GPT-5 Pro ve GPT-5 Düşünme Modu en kaliteli çıktıları verirken, GPT-5 Mini ve standart GPT-5 daha az kaliteli çıktılar verse de daha hızlı sonuç üretiyor. Bu sistem kullanıcı için en iyi hız/kalite optimizasyonunu otomatik olarak yapıyor. Belki de gelen en büyük yenilik, artık kullanıcıların istemediği takdirde model seçmek zorunda kalmayacak olması.

📈 Performans Artışı ve Halüsinasyon Azalması

İkinci olarak, performans tarafında iyileştirmeler var. Diğer modellere kıyasla GPT-5, matematikte bir önceki modele kıyasla %1.2, kodlamada ise %5.8'lik bir performans artışı sunuyor.

Yani genel olarak birçok alanda GPT-5'in daha kaliteli çıktılar verdiğini söyleyebiliriz. Güzel bir artış yakalansa da, "inanılmaz" diyebileceğimiz bir artış söz konusu değil bence.

Üçüncü olarak, ChatGPT halüsinasyon oranını önceki modellere kıyasla %45 ile %80 arasında azalttı. Biliyorsunuz, her yapay zeka modeli halüsinasyon görebiliyor, yani kafasından bilgi uydurabiliyor. Normalde gerçek olmayan bir bilgiyi size gerçek gibi iletebiliyor. İşte GPT-5 modellerinde bu halüsinasyon oranı %45-80 arasında iyileştirilmiş.

🤔 Beklentileri Karşıladı mı?

Başka değişiklikler olsa da, bence çoğunuzun ilgileneceği en büyük değişiklikler bunlar. Uzun süredir beklediğimiz GPT-5 buna değdi mi diye soracak olursanız; evet, çok daha güzel bir model ve ChatGPT'yi ileriye taşıyor. Ama şahsen kendi beklediğim inovasyonu tam olarak vermedi.

Jenerasyon farkı olacağından, kafamda nedense daha büyük bir sıçrama bekliyordum. Evet, şu an liderliği kaptı ama bu ne kadar sürecek? Onu da zaman gösterecek. Günün sonunda kullandıkça model kafamızda daha iyi oturacaktır. Ben bugün itibarıyla kullanmaya başladım; ilerleyen haftalarda GPT-5 hakkındaki düşüncelerim daha da netleşir.

⌨️ Anthropic, GPT-5'e Rakip Olan Claude Opus 4.1'i Yayınladı

Anthropic, Claude Opus 4.1 modelini yayınladı. Bu model, özellikle yazılımcılar için büyük bir anlam ifade ediyor. Çünkü kodlama performansı ölçen "SWE-bench" testinde GPT-5'in aldığı puanın neredeyse aynısını alıyor. GPT-5 bu testten %74.9 alırken, Opus 4.1 %74.5 puanını almış.

Bu arada, Opus 4.1 modeli GPT-5 yayınlanmadan hemen önce yayınlandı. Diğer konularda GPT-5 kadar iyi olmasa da, en azından yazılımcıların kodlama konusunda artık güzel bir alternatifi var.

💸 Teknoloji Devleri Yapay Zekaya Yüz Milyarlarca Dolar Harcıyor

Büyük teknoloji şirketleri (Big Tech), yapay zekaya büyük paralar harcamaya devam ediyor. The Guardian'ın yayınladığı habere göre sadece bu sene:

  • Meta: 30 milyar dolar
  • Google: 40 milyar dolar
  • Amazon: 55 milyar dolar harcadı.

Microsoft ise sırf bu çeyrekte 30 milyar dolar para harcadı.

🎈 Yapay Zeka Balonu mu?

Gelecek sene, bütün bu şirketlerin yapay zeka için toplamda 100 milyar dolara yakın para harcaması bekleniyor. Bu seneki toplam harcamaların, ABD'nin eğitim, iş ve sosyal servislere ayırdığı toplam bütçeyi geçtiği belirtiliyor.

Yalnız dikkatinizi çekmek isterim; yüzlerce milyar dolar harcanıyor ama yapay zekadan şu an yüzlerce milyar dolar kazanılmıyor. Böyle bir paranın şu an için kazanılması imkansız. Bu teknoloji devleri, gelecekte bu paraların kazanılacağını düşünüyor ve nasıl olsa yakabilecekleri paraları var.

İşte herkesin "yapay zeka balonu" dediği şey de bu: Eğer bu devlerin tahmin ettiği gibi yapay zeka milyarlarca dolar kazandıracak seviyeye gelemezse, harcadıkları bütün bu paraların çöpe gitmesi demek. Bunun da maalesef negatif bir karşılığı olacaktır. Ne olacağını ise zaman gösterecek.

🍎 Apple, Kendi Yapay Zeka Destekli Arama Motoru İçin Ekip Kuruyor

Az önceki habere dikkat edecek olursanız, yapay zekaya en çok para harcayanlar listesinde Apple yoktu. Apple, yapay zekaya temkinli yaklaşan şirketlerden birisi ama aynı zamanda bu konuda en geriden gelen şirket oldukları da bir gerçek.

Görünüşe göre Apple, artık kendi yapay zeka destekli arama motorunu yapmak için bir ekip toplamaya başladı. "Answers, Knowledge and Information" adını verdiği özel bir ekip kurdu. İlerleyen zamanlarda Apple ürünlerinde, yapay zeka destekli bir arama motorunun entegre geldiğini görebiliriz.

🛡️ Cloudflare, Kurallara Uymadığı Gerekçesiyle Perplexity Botunu Engelliyor

Cloudflare, Perplexity yapay zekasını kurallara uymadığı için suçluyor ve bu nedenle Perplexity botunu engelliyor.

🕵️ "Stealth Crawler" Suçlaması

Cloudflare, yeni siteler oluşturarak belli testler yapmış. Bir sitenin robots.txt dosyası, "beni indexleme" veya "eğer bir yapay zekaysan siteme girme" dese bile, Perplexity'nin yine de siteye girdiğini tespit etmişler. Eğer site, Perplexity botunu doğrudan engelliyorsa, bu sefer kendine kayıt ettirmediği farklı IP adresleri ve "user agent"lar ile yine siteye girip sitenin içeriğini çekmeye devam ediyormuş. Cloudflare, bu yönteme "stealth crawler" (gizli tarayıcı) diyor.

💬 CEO'nun Geçmişi ve Cloudflare'in Adımları

Perplexity'nin CEO'su, zaten kullanıcı mahremiyetini pek de önemsemeyen bir insan olarak biliniyor. Geçmişte, kendi tarayıcılarını geliştirmelerinin nedenini "kullanıcıları takip etmek" olarak nitelendirmişti.

Cloudflare, kendi yazısında OpenAI'ı kurallara uyan pozitif bir örnek olarak gösterdi. Cloudflare, Perplexity'yi onaylanan botlar listesinden çıkarttı ve bu "gizli tarayıcıları" önlemek için bir liste oluşturdu. Bu korumadan ücretsiz kullanıcılar da yararlanabiliyor.

🗣️ Perplexity'den Cloudflare'e Cevap: "Utanç Verici Hatalar Yaptılar"

Perplexity, Cloudflare'in yazısına cevap veren bir blog yazısı paylaştı. Yazıda, Cloudflare'in bu konuda "utanç verici hatalar" yaptığını söylediler. Blog yazılarına baktığımda, temelde üç şey söylüyorlar:

  1. Yapay zeka asistanlarının robots.txt dosyasına uymaması normaldir, çünkü yapay zeka asistanları geleneksel Google arama motorları gibi siteyi tek seferde baştan sona çekmez; her kullanıcı bir arama yaptığında bu işlemi gerçekleştirir.
  2. "Gizlice kurallara uymadan siteyi çekiyor" dediğiniz bot, bizim kullandığımız üçüncü parti bir servise ait. Oradaki bütün veriler bizim değil, başka firmaların da verileri var.
  3. Cloudflare, bizim ismimizi kullanarak kendine dikkat çekmeye çalışıyor.

🤔 Kim Haklı?

Yazıları okuyup kendi kararınızı da verebilirsiniz. Ama eğer diğer bütün yapay zeka asistanları robots.txt kurallarına uyuyorsa, ki Cloudflare'in yazısına göre OpenAI gibi firmalar uyuyor, o zaman sen de uyacaksın. "Yok, yapay zeka asistanları geleneksel olanlardan farklı çalışır" gibi bahaneler üretmeyeceksin. Bana bu durumda Cloudflare haklı gibi geliyor ama siz de düşüncelerinizi yorumlara yazarsınız.

👨‍💻 İş Başvurularında Yapay Zeka Mülakatları Yaygınlaşıyor

Fortune'un yayınladığı habere göre, artık ilk iş mülakatınızda bir yapay zeka ile karşılaşma olasılığınız çok fazla ve birçok işe başvuran kişi bu durumdan şikayetçi.

🤖 Neden Kullanılıyor ve Sorunları Neler?

İşverenler binlerce başvuruyla uğraştığı için, yüzlerce başvuruyu yapay zeka üzerinden mülakata alarak filtrelemeye çalışıyor. Yalnız tabii buradaki sorun şu: Yapay zeka bu işi ne kadar hakkıyla yapacak? Birçok insan, bu mülakatlarda sürekli tekrar eden sorularla ve saçma durumlarla karşılaşmış.

🇹🇷 Türkiye'de Durum Ne?

Acaba bu sadece yurt dışı kaynaklı bir durum mu, yoksa Türkiye'de de bu tarz bir yapay zeka mülakatıyla karşılaştınız mı? İzleyicilerimiz bu konudaki deneyimlerini paylaşırsa güzel olur çünkü gerçekten merak ediyorum.

Binlerce başvuru alan yerler bence yapay zeka kullanmaya devam edecektir. Herkesle tek tek ilgilenemeyecekleri aşikar, özellikle de bu iş için özel bir bütçe ayırmadılarsa. Ama yapay zekanın bu konuda ne kadar iyi olduğuysa büyük bir tartışma konusu.

🕹️ Google, Gerçek Zamanlı Etkileşimli Dünyalar Yaratan Genie 3'ü Tanıttı

Google, 7 ay sonra Genie 2 modelinin yeni versiyonu olan Genie 3'ü yayınladı ve arada devasa farklar var.

✨ Temel Yetenekler ve Gelişmeler

Genie 3, kullanıcının klavye girdilerine göre 720p çözünürlükte ve 24 FPS'te gerçek zamanlı olarak bir dünya üretiyor. Yani siz hareket ettikçe, dünyanın yeni kısımları yapay zeka tarafından anında üretiliyor.

0:00
/0:41

Kullanıcının aldığı aksiyonlar ise artık daha uzun süre hatırlanabiliyor. Genie 2'de bu hafıza 10 saniyeyken, Genie 3'te birkaç dakikaya kadar yükseldi. Mesela örnekte kullanıcı bir duvarı boyuyor; hareket edip geri döndüğünde, yapay zeka yaptığı badanayı hatırlıyor.

Aynı zamanda, bir "prompt" (komut) ile o an dünyanıza yeni şeyler de ekleyebiliyorsunuz.

🎮 Oyunların Ötesinde Kullanım Alanları

Bu tarz bir yapay zekanın ilk akla gelen kullanımı oyunlar ve eğlence sektörü olsa da, Google başka kullanım alanları da düşünüyor. Mesela, yapay zeka eğitimi için yeni verilerin üretilmesinde kullanılması planlanıyor. Aynı zamanda, bilim insanları bir şeyi önceden test etmek için simülasyon üzerinde deneme şansına sahip olacak.

🚧 Mevcut Sınırlamalar

Modelin limitleri ise, hala sadece birkaç dakikalık bir hafızaya sahip olması. Bu hafızanın kesinlikle daha da geliştirilmesi lazım. Gerçek dünya yerlerini şu anlık simüle edemiyor; her komutunuzda tamamen yepyeni bir lokasyona gidiyorsunuz. Her yapay zeka modelinde olduğu gibi, hala halüsinasyon görüyor. Aynı zamanda, bu modelin kullanımı şu an için çok pahalı ve sadece belli araştırmacılar kullanım erişimine sahip. Belki Genie 4 ile hafıza olayı çok daha fazla artar.

🔞 Grok'un Görüntü Üretme Aracı Sansürsüz Çalışıyor

Grok, iOS'te Grok Imagine adlı bir araç çıkardı. Bu araç, komutlarınızla video üretmenize izin veriyor. Ama tahmin edin çıkar çıkmaz ne oldu? İnsanların çıplak fotoğraflarını sorgusuz sualsiz üretti. Haberi yapan The Verge, mesela ünlü sanatçı Taylor Swift'in çıplak halini üretmeyi başarmış.

0:00
/0:06

Diğer bütün yapay zeka araçlarında katı korumalar varken, Grok'ta yine tahmin ettiğimiz gibi yok. Ben yapay zeka araçlarında katı kuralları savunan birisi değilim ama diğer bütün büyük yapay zeka platformları bu kurallara uyuyorken, Grok'un nasıl uymadığını ve bundan nasıl sıyrılabildiğini anlamış değilim.

👐 OpenAI, GPT-2'den Sonra İlk Açık Kaynak Modellerini Yayınladı

OpenAI, sonunda isminin hakkını vererek iki tane açık kaynak model yayınladı. Bunlar GPT-2'den bu yana yayınladıkları ilk açık kaynak modeller.

⚙️ Modellerin Detayları

Adı GPT-OSS ve ilki 117 milyar parametre içeriyor. Bu model GPT-4o-mini ve Gemini 2.5 Flash ile aşağı yukarı aynı performansı veriyor. GPT-OSS-20B modeli ise daha az parametre içeriyor ve kıyasla daha düşük bir performans sergiliyor. Ancak bu durum, modelin günlük masaüstü bilgisayarlarda da daha rahat çalışabileceği anlamına geliyor. İki model de 128 binlik bir bağlam penceresine (context window) sahip.

🤔 Bu Hamlenin Arkasındaki Nedenler

OpenAI, normalde bu hamleyi hayatta yapmazdı. Düşünün, şu an GPT-4o-mini seviyesinde bir açık kaynak model yayınladılar. Bu da demek oluyor ki, artık OpenAI API'ına para ödemeden ya da açık kaynak olduğu için çok daha az paralar ödeyerek, iş yerinizde GPT-4o-mini seviyesinde bir yapay zeka kullanabileceksiniz.

Bu hamleyi yapmalarının birkaç nedeni olabilir: Birincisi, rakipleri sürekli belli seviyede açık kaynak modeller yayınlıyor ve bu durum OpenAI'ın potansiyel gelirlerinin önüne geçiyor. İkincisi, adının "Open" (Açık) olup rakipleri sürekli açık kaynak modeller yayınlarken, kendilerinin hiç yayınlamamasının yarattığı bir baskı var. Son olarak, zaten GPT-5'i yayınlayacakları için, daha güçsüz bir modeli açık kaynak yapmaktan çekinmemiş olabilirler.

🇸🇪 İsveç Başbakanı Fikir Almak İçin Yapay Zeka Kullandığını Açıkladı

İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, ikinci bir fikir almak için yapay zekayı kullandığını dile getirince birçok eleştiriye maruz kaldı. Kendisi, yaptığı röportajda yapay zekayı günlük işlerinde ikinci bir fikir almak, yeni fikirler keşfetmek ve karşıt görüşler elde etmek için kullandığını söylemiş. Başbakanın sözcüsü ise sonradan, kritik bilgilerin paylaşılmadığını ve sistemin sadece fikir alışverişi için kullanıldığını ekledi.

🗣️ Eleştiriler ve Kişisel Yorumum

İnsanların eleştirdiği nokta, yapay zekanın eğitim verilerinde belli bir ön yargı olması. Yapay zekaların bir kısmı daha sağ politik görüşe eğilimliyken, bir kısmı daha sol politik görüşe eğilimli olabiliyor. Dolayısıyla, yanlış kişinin sorularıyla yanlış yönlendirmeler gerçekleşebilir.

Benim açımda bir politikacının yapay zekayı "şeytanın avukatı" olarak kullanmasında bir sorun yok. Genel olarak hangi yapay zeka olursa olsun, "benim tezimin tersini kanıtla" veya "bana şeytanın avukatlığı yap" dediğinizde size düzgün sonuçlar veriyor. Ama kendi düşüncelerini doğrulama amaçlı kullanıyorsa, o zaman vay halimize diyelim.

Bence birçok politikacı açıkça söylemese de, yapay zekayı kullanıyor ve kullanacak. Nasıl normal hayatta sizin işlerinizi kolaylaştırıyorsa, onlar için de bu bir araç. Halkın bunu bu kadar şaşkınlıkla karşılayıp eleştirmesine ben pek anlam veremedim. Sadece kendi adıma, siyasetçilerin yapay zekayı anlayıp düzgün kullandığını ümit ediyorum.

⚖️ New York Times, OpenAI'dan 120 Milyon Sohbet Verisi Talep Ediyor

New York Times ve OpenAI arasında önemli bir dava var biliyorsunuz. New York Times, OpenAI'ı kendi verilerini izinsiz kullanmakla suçluyor ve bunu kanıtlayabilmek adına, mahkeme kararıyla OpenAI'dan bütün sohbet verilerini kaydetmesini istemişti.

Bu karara göre, ChatGPT arayüzünden ve API'dan yapılan sorgular kullanıcı tarafından silinse bile, veriler sunucudan silinmeyecekti. OpenAI buna karşı çıksa da, hakim New York Times'ı haklı buldu ve o günden bugüne hala bütün ChatGPT konuşmaları saklanıyor. Geçtiğimiz haftalarda sizi bu konuda uyarmıştım; ne konuştuğunuza dikkat edin, silseniz dahi her şeyin saklandığını bilin diye.

Şimdi ise New York Times, davanın bir sonraki adımı olarak OpenAI'dan 120 milyon adet sohbet verisi talep ediyor. OpenAI ise bunun çok fazla olduğunu, sadece 20 milyon sohbet verisi vermenin yeterli olacağını savunuyor. New York Times ise bu sayıyı yetersiz görüyor.

Kısacası, yine hakim OpenAI'ın ne kadar veri paylaşacağını belirleyecek. Bu davanın sonucunda ne olacağını gerçekten merak ediyorum.

🗄️ Paylaşılan ChatGPT Sohbetleri Web Archive Tarafından Arşivlendi

Geçen hafta, paylaştığınız ChatGPT sohbetlerinin Google'da indekslendiğini konuşmuştuk. OpenAI bunun önüne geçip indekslemeyi durdurmuştu. Şu an site: operatörünü kullanarak paylaşılmış ChatGPT konuşmalarını aratırsanız, bir sonuç bulamıyorsunuz.

Yalnız bir sıkıntı var: Web Archive (İnternet Arşivi), Google'ın indekslediği bütün bu verileri kendi sistemlerine çekmiş ve aynı şekilde paylaşılan ChatGPT sohbetlerini de arşivlemiş. Bu da demek oluyor ki, paylaştığınız ChatGPT sohbetleri bir zamanlar Google'da indekslendiği için, artık Web Archive sitesinde de kalıcı olarak arşivlendi.

110 bin adet ChatGPT sohbeti artık herkese açık, arşivlenmiş ve girip okunulabilir durumda. Yapay zeka sohbetlerinin arama motorlarına indekslenmesinin pek de iyi bir fikir olmadığını acı bir şekilde öğrenmiş olduk.

🤔 Google: "Yapay Zeka Arama Sonuçları Tıklama Oranlarını Düşürmedi"

Google, arama motoruna yapay zekayı dahil etmesine rağmen, bağlantılara tıklama oranının pek değişmediğini ve stabil olduğunu söylüyor. Biliyorsunuz, birçok rapor Google'a gelen yapay zekanın, web sitelerine giden tıklanma oranını düşürdüğünü iddia ediyordu. Google ise bunları yalanlıyor.

Artık kim haklıdır, bilmiyorum. Google için önemli olan, kullanıcılara yeteri kadar reklam gösterecek fırsatı bulabilmesi. Reklamlara tıklandıkça, Google'ın işine gelecektir. Türkiye'ye Google'ın yapay zeka özellikleri henüz tam olarak gelmediği için kendi deneyimimden bir yorum yapamayacağım.

🎓 Gemini'a "Yönlendirilmiş Öğrenme" Özelliği Geldi

Gemini'a "Guided Learning" (Yönlendirilmiş Öğrenme) özelliği geldi. Bu özelliğe göre, kullanıcı bir soru sorduğunda, Gemini cevabı direkt vermek yerine, kullanıcıyı yönlendirerek doğru cevabı kendisinin bulmasını sağlayacak.

Geçen hafta OpenAI'ın getirdiği "Beraber Çalış" özelliğinin neredeyse aynısı diyebiliriz. Belli ki OpenAI, hala yapay zeka konusunda trendleri belirleyen isim olmaya devam ediyor.

📢 X, Grok Sohbet Robotuna Reklam Eklemeyi Planlıyor

X (eski adıyla Twitter), Grok sohbet robotuna reklam eklemeyi planlıyor. Kullanıcının sorduğu soruyu çözebilecek şirketleri, cevapların içerisinde göstermeyi planlıyorlar. Bunların açık açık "sponsorlu" olarak gözüküp gözükmeyeceği ise henüz belli değil.

Ücretsiz yapay zeka sistemlerinin gelecekte bir şekilde fonlanması gerekecek. Şu an ücretsiz hizmet verenlerin çoğu, bu işi kendi cebinden yakarak yapıyor. Ancak X'e, geçmişte aldıkları kararlardan dolayı, bu reklam işini düzgün, adil ve dürüst bir şekilde verme konusunda pek güvenemiyorum.

🔒 Güvenlik

🤔 Proton'un Yeni Yapay Zeka Ürünleri Güvenlik Tartışması Yarattı

Proton servisleri hakkında bu hafta şüpheli sesler yükseltildi. Bildiğiniz üzere Proton Mail servisi, tamamen uçtan uca şifrelemeli bir sistemdir. İstemci tarafında alınan ve gönderilen bütün e-postalar şifrelenir. Benim de yıllardır güvenlik açısından tavsiye ettiğim e-posta servislerinden birisidir. Yalnız, son çıkardıkları yapay zeka ürünleriyle işler değişiyor gibi gözüküyor.

🤖 Proton Scribe ve Lumo: Şifreleme İddiaları

İlk olarak, Proton Scribe diye bir e-posta yapay zeka asistanı çıkarttılar. Şimdi düşünün; bir yapay zeka asistanı çıkarttığınız an, "uçtan uca şifreleme" dediğiniz bütün sistem ayvayı yedi demektir. Çünkü o verilerin, yapay zekaya düz metin olarak iletilmesi gerekir.

Geçtiğimiz hafta da Lumo adında, sözde güvenli ve uçtan uca şifrelemeli bir yapay zeka sohbet robotu çıkarttılar. Ben bunu görür görmez içimden dedim ki, "Abi Proton, sen ne yapıyorsun? Yapay zeka sohbet robotunun uçtan uca şifrelemesi mi olur, çocuk mu kandırıyorsun?"

💬 Uçtan Uca Şifreleme Mümkün mü?

Aynı hafta bir izleyicimiz, neden bu haberi teknoloji raporunda paylaşmadığımı sordu. Sebebi basit: Uçtan uca şifrelemeli bir yapay zeka sohbet robotu olamaz. Sizin yazılarınızın bir şekilde yapay zeka tarafından okunması zorunludur ve okunması için de sunucuya düz metin olarak gitmesi gerekir.

He tabii, veri gidip geldikten sonra, sizin hesabınızda uçtan uca şifrelenerek saklanabilir. Ama o veri, bir defa sunucuda düz metin olarak kalıyor. Bu yüzden bu sisteme %100 uçtan uca şifrelenmiş diyemeyiz. Aynı zamanda, Lumo'nun her bileşeninin de açık kaynak olmadığı belirtiliyor ama Proton yazdığı makalelerde "açık kaynak" kelimesini oldukça fazla kullanıyor.

🔮 Proton'un Geleceği

Burada Proton yönetiminin farklı bir yola saptığını görüyoruz. Böyle giderse, gelecekleri pek hayırlı gözükmüyor diyelim. Bu ürünleri kullanan izleyicilerimiz de ürünlerin limitlerini bilsinler: Söyledikleri kadar güvenli değiller.

🦊 Firefox Mağazasında Kripto Para Çalan 150 Zararlı Eklenti Bulundu

Firefox'ta 150 adet kripto para çalan zararlı eklenti bulundu.

🎣 Kullandıkları Taktik

Bu zararlı eklentilerin geliştiricileri ilginç bir taktik izliyorlar. Öncelikle, tamamen işe yarar, faydalı bir eklenti yazıyorlar. Bir süre kullanıcılardan pozitif geri bildirim ve yüksek indirme sayısı topladıktan sonra, eklentinin markasını tamamen değiştirip MetaMask gibi güvenilir markaların ismini alıyorlar.

Bu sırada da, resmi eklentiyi indirmek yerine bu sahte eklentilere kanan insanlar paralarını kaybediyorlar. Şu ana kadar bu yöntemle 1 milyon dolar çalınmış.

🛡️ Nasıl Korunursunuz?

İlk olarak, her zamanki hatırlatmamızı yapalım: Bilmediğiniz eklentileri kurmayın. İkinci olarak, bu tarz bir saldırının önüne geçmek için kullanacağınız kripto para eklentilerini, o cüzdanın resmi web sitesindeki bağlantıya tıklayarak kurun. Bu sayede sahte bir eklenti indirmemiş olursunuz.

🐧 Özgür ve Açık Kaynak Yazılım

🍏 uBlock Origin Lite Eklentisi Safari İçin Yayınlandı

Safari kullanıcılarına bir müjde: uBlock Origin Lite eklentisi Safari için yayınlandı. Bundan önce Safari'de etkili bir reklam engelleyici var mıydı bilmiyorum. Ama "dünyanın en iyi reklam engelleyicisi uBlock Origin'dir" desek, herhalde yalan olmaz. Kendisi hem açık kaynak kodludur hem de yıllardır geliştirilmekte. Dilerseniz artık bu eklentiyi Safari tarayıcınıza kurabilirsiniz.

💻 Donanım

🇺🇸 Trump, ABD'de Üretilmeyen Çiplere %100 Vergi Getirme Tehdidinde Bulundu

Trump, kendi çiplerini ABD'de üretmeyen ya da üretmeye çabalamayan şirketlere %100 vergi uygulayacağına yemin etti.

🤔 Bu Plan Gerçekçi mi?

Şimdi eğri oturup doğru konuşalım; çip üretiminin baba yeri Asya'dır. Adamlar yıllardır bu işi yapıyorlar ve bu konuda çok iyi prosedürlere sahipler. Sadece bir fabrika kurmanın maliyeti bile milyarlarca dolar ve bu fabrikayı kurmak yıllar sürebilirken, bir de bu işi optimize etmek öyle kolay bir şey değil. Yani Trump'ın hayalini kurduğu "her şey ABD'de üretilsin" hikayesi, şu an için yapılabilecek bir şey değil.

🤷‍♂️ Kral Çıplak ve Faturayı Kim Ödeyecek?

Ama "kral çıplak" hikayesinde olduğu gibi, kimse bir şey diyemiyor. Hatta Apple, bu açıklamaya istinaden ABD'de üretim için 100 milyar dolar para harcayacağını söyledi ve Trump'a bir de altın ödül verdi.

Eğer %100'lük bir vergi uygulanırsa, olan yine tüketiciye olur. Şirket, kalkıp da kendisi daha az kâr marjıyla ürün satmaya çalışmaz. Bu planın kısa vadede çalışması imkansız. Teşvik verirsin, yavaş yavaş 20-30 yıl içerisinde ABD içerisindeki üretim politikalarını artırırsın, o ayrı bir hikaye. Ama tehditle uygulanan bu taktikler uzun vadede işe yaramayacak ve olan sizin benim gibi tüketicilere olacak.

🇹🇷 Peki Bizi Nasıl Etkiler?

"Biz ne alaka, Türkiye'de yaşıyoruz" demeyin; biz de bu teknolojik ürünleri ABD'den ve ABD'li şirketlerden satın alıyoruz. ABD şirketlerine böyle bir vergi uygulanırsa, herhalde Türkiye gibi ülkelere ürettikleri malları daha ucuza satacak halleri yok.

🗣️ Trump, Intel CEO'sunun Çin İlişkileri Nedeniyle İstifasını İstedi

Trump, Intel CEO'su Lip-Bu Tan'ın geçmişte Çin'le olan ilişkileri nedeniyle görevinden istifa etmesini istedi. Aynı zamanda Trump, bu hamleyle kendi seçmenine "Çin'i zora sokuyorum, Çin'le sürekli oynuyorum" diyerek bir güç gösterisi de yapmaya çalışıyor.

📉 Intel İçin Ne Anlama Geliyor?

Biliyorsunuz, Intel geçmişe kıyasla pek de iyi bir durumda değil; hatta bunun hakkında bir video da çekmiştik. Bir CEO bulmak, o CEO'nun göreve gelip planlar yapması ve bu plana uygun bir yol kat etmesi kolay bir iş değil. Intel'in mevcut CEO'yu görevinden alıp yerine yeni birisini bulması, Intel'i yine geriye atabilir.

💬 Intel'in Cevabı

Intel, Trump'a verdiği cevapta, CEO Tan'ın görevini ABD ulusal ve ekonomik güvenliğine tamamen bağlı bir şekilde sürdürdüğünü ve ABD'de milyarlarca dolarlık fabrikalar için yatırım yaptığını söyledi. Bakalım Trump bu konuda ne kadar ciddi. Duruma göre Intel, yine geriye gidebilir.

🎮 Oyun

🆔 Rockstar Games, GTA Online'a Yaş Doğrulaması Getirecek

Rockstar Games, GTA Online'a yaş doğrulaması getirecek. Birleşik Krallık başta olmak üzere birçok ülke, yetişkinlere özel içeriklerde yaş doğrulamasını zorunlu kıldı. Rockstar da bu işin içerisine dahil olmak durumunda kalmış gibi gözüküyor.

🤔 Nasıl Çalışacak ve Sonuçları Ne Olacak?

Yaş doğrulamasının nasıl yapılacağı henüz belirsiz ama muhtemelen yüz tanımayla yapılacaktır. Eğer ki GTA Online'da yüz tanıması yapmazsanız, oyun içerisindeki mesajlaşma ve fotoğraf paylaşma gibi belli özellikleri kaybedecekmişsiniz.

💬 Boşa Kürek Çekmek mi?

Sizce bu oyunu oynamak isteyen çocuklar, bunu atlamanın bir yolunu bulamaz mı? Bence bulamamalarının imkanı yok. Boşu boşuna uğraşıyorlar gibi geliyor. Bir de bütün bu yaş doğrulaması için gereken veriler nasıl saklanacak? Olur da bu veriler sızarsa ne olacak? Sonuç olarak, bunu sadece Rockstar yapmıyor; yasaya uyması gereken her site ve platform, bu adımları atmak zorunda kalıyor.

📰 Bahsetmeye Değer Haberler

🇰🇵 BBC Raporu: Kuzey Koreli Yazılımcılar Devlet İçin Çalışıp Veri Sızdırıyor

Kuzey Korelilerin, yabancı ülkelerdeki iş yerlerine sızarak yazılım işleri yaptıklarını zaten biliyorduk. Bu durum, özellikle bu sene içerisinde fazlasıyla keşfedilmişti.

🕵️ Devlet Tarafından Gönderilen Ajanlar

BBC'nin yaptığı bir röportaja göre, bu kişiler devlet tarafından yurt dışına gönderiliyor ve kazandıkları maaşların %85'i geri devlete ödeniyor. Pandemi esnasında devletin bu şekilde 250 milyon ile 600 milyon dolar arasında para kazandığı belirtiliyor. Bu kişiler aynı zamanda sadece çalışmakla kalmayıp, çalıştıkları şirketlerdeki verileri çalarak kendi ülkelerine gönderiyorlarmış.

🤔 Sistem Nasıl İşliyor?

Yazılım işlerinde genelde mülakat esnasında fiziksel olarak orada olmanız gerekmiyor. Sahte kimlikler ve "deepfake" teknolojisi ile işe girebiliyorlar. "Abi, bir adam aldığı maaşın %85'ini niye geri göndersin, enayi mi?" diye soracak olabilirsiniz. Eğer göndermezlerse, Kuzey Kore'deki ailelerini cezalandırıyorlar.

Bu durum, Kuzey Kore'nin yurt dışına gönderdiği fiziksel işçilerde de geçerli. Yurt dışına fiziksel işçi gönderip, kazandıkları parayı geri göndermelerini istiyorlar; göndermezlerse, cezalanan yine aileleri oluyor.

"Coğrafya kaderdir" diyen arkadaşlar, bu sözün haklılık payını bence bir kez daha düşünsün. Tabii bizi burada teknolojik olarak asıl ilgilendiren şey şu: Kuzey Kore, aktif olarak yazılım işlerini sahte kimliklerle ele geçiriyor ve değerli şirket bilgilerini kendi ülkesine sızdırıyor.

💳 Mastercard, Yetişkinlere Yönelik Oyunların Kaldırılmasında Sorumluluğu Reddetti

Geçen hafta, Mastercard ve Visa'nın, Steam ile itch.io platformlarında pornografik ögeler içeren oyunların satılmasını engellediğini konuşmuştuk. Bu durumdan dolayı oyuncular, Visa ile Mastercard'ın telefon hatlarını ve e-posta adreslerini spamlemişti.

💬 Mastercard'in Açıklaması

Mastercard, konuyla alakalı bir açıklama yayınladı ve oyunları inceleyip böyle bir yasaklama yaptıklarını reddetti. Yasal olan bütün oyunların satın alımına izin verdiklerini söylediler. Kendilerinin ödemeyi işleyen taraf olmadıklarını, sadece ödeme için gereken teknoloji ve ağ altyapısını sağladıklarını belirttiler. Kısacası, sorumluluğu tamamen reddediyorlar.

⛓️ Zincirleme Sorumluluk

Ancak Valve'ın açıklamasına göre, kendilerinden oyunları kaldırmalarını isteyen taraf, ödeme işlemcisi olmuş. Valve, Mastercard ile doğrudan konuşmak istemiş ama Mastercard bunu reddetmiş. Valve, ödeme işlemcisine neden böyle bir talepte bulunduklarını sorunca da, Mastercard'ın "markanın itibarını zedeleyebilecek işlem" adlı kuralını göstermişler.

Yani durum burada kısacası şu: Mastercard, kendi ağını kullanan ödeme işlemcilerine belli kurallar koyuyor. Ödeme işlemcisi dediğimiz şirketleri Stripe, Paypal veya iyzico gibi düşünebilirsiniz. Eğer bu kurallara uymazlarsa, Mastercard bu ödeme işlemcileriyle çalışmayı reddediyor. Dolayısıyla bu kuralları uygulamak Mastercard'ın değil, ödeme işlemcisinin sorumluluğunda oluyor.

🌐 Teknoloji ve Tekel

Kuralı koyan Mastercard ama kuralı uygulayan ödeme işlemcisi. Mastercard da burada kuralı uygulayan kendisi olmadığı için sorumluluğu reddediyor. Bu da bize neyi gösteriyor? Ödeme teknolojilerinde bile bir tekel söz konusu.

Kural basit bir kural: "Markanın itibarı zedelenmesin." Ama markanın itibarının nasıl zedeleneceğine kimin karar vereceği belirsiz. Bu da demek oluyor ki, istemedikleri ürünleri satmanıza izin vermeyecekler.

Bu sorunun bir çözüme varacak gibi gözükmediğini düşünüyorum, çünkü ne kadar kişi şikayetçi olursa olsun, dünya çapında herkes Mastercard veya Visa kullanmaya devam edecek. Sonuç olarak onlar birer tekel. Dolayısıyla, bir şeyin değişeceğini sanmıyorum.

🤥 Tesla'nın 2019'daki Bir Kazaya Ait Verileri Polisten Gizlediği Ortaya Çıktı

Tesla'nın, 2019 senesinde gerçekleşen bir kaza hakkında sunucularına yüklenen verileri gizlediği ve polise defalarca böyle bir verinin var olmadığını söyleyerek yalan söylediği ortaya çıktı.

2024 yılındaysa, mühendisler arabanın "Autopilot flash memory"sinden bu verileri çıkartabildiler ve kayıtlara baktıklarında, bu kayıtların Tesla sunucularına başarıyla yüklendiğini gördüler. Yani kısacası, Tesla'nın yalan söylediği kanıtlandı.

Hakim, davayı sonuca kavuşturup kazadaki suçun %33'ünün Tesla'ya, geri kalanınınsa sürücüye ait olduğuna karar verdi.

Ancak bir şirketin, devlet güçlerine böylesine yalan söylemesine ne demeli? Eğer devlet güçlerine böyle yalan söylüyorsa, başka neler yapmıyordur? Bunlar, kafanızda bulunması gereken soru işaretleri.

🎥 Ne Üretiyorum?

Bu haftaki ilk videomuzda Windows 10 ile 11 arasındaki bütün farklara bakıyoruz.

İkinci videomuzdaysa Google'ın mezarlığını ziyarete diyoruz.

Bu haftaki bültenimizin de sonuna geldik, haftaya görüşmek üzere!

Kopyala ve paylaş: yusufipek.me/32-2025/