7 Nis 2024 12 dk okuma süresi bülten

🤠 Fedora, KDE'ye Geçebilir! - Hafta 14/2024

Herkese selamlar dostlar yeni bir bültene hoş geldiniz! Bugün 7 Nisan 2024.

Bültende bu hafta Discord'a reklamlar geliyor, Fedora varsayılan olarak KDE'ye geçmeyi tartışıyor, ChatGPT hesapsız kullanılabiliyor ve Opera'ya lokalde yapay zeka kullanma özelliği geliyor.

Hepsi ve daha fazlası aşağıda sizlerle!

🐧 Özgür Yazılım

KDE, Markdown dosyalarınızı düzenlemenizi sağlayan bir not editörü yayınladı. Bütün temel özellikler var ve notlarınızı renk, ikon olarak gruplamanıza olanak sağlıyor. Basit bir not defteri arayanlar için güzel bir seçenek olabilir.

Linux Mint 22.sürümüyle birlikte artık varsayılan olarak Pipewire kullanacak ve daha güncel çekirdekleri kullanıcılara sunacak. Öncelikle Pipewire kullanmayan dağıtımlar niye Pipewire kullanmıyor bilmiyorum. Pulseaudio'dan çok daha iyi olduğunu artık herkes kabul ediyordur. Daha güncel çekirdek sürümlerinin ana Linux Mint sürümüne gelmesi güzel, diğer türlü daha yeni donanıma sahip kullanıcılar ayrıca Linux Mint Edge ISO'sunu indirmek zorunda kalıyorlardı ki bazıları bundan habersiz olduğu için sorun yaşıyordu. İki değişimde güzel birer gelişme.

Fedora 42.sürümünde varsayılan olarak KDE'ye geçebilir! Bazı Fedora geliştiricileri bu değişimin olması için bir teklifte bulundular ve şu an tartışma aşamasında. Neden böyle bir teklifte bulunuyorlar? GNOME'da bazı varsayılan gelen özelliklerin olmaması ve eklentilerle bunun kapatılması nedenler arasında. Ek olarak Plasma'nın son yıllarda Steam Deck, Tuxedo ve PinePhone gibi birçok şirket tarafından desteklendiğini de söylemişler. Başka birçok neden var, bağlantıdan kendiniz de inceleyebilirsiniz ama benim beklemediğim ilginç bir teklif. Bu teklif oylanmaya sunulacak ve kabul edilirse Fedora Workstation 42.sürümden itibaren KDE ile gelecek. Sizin düşünceleriniz neler?

Firefox'un Nightly sürümünde dikey sekmeler özelliği test ediliyor. Henüz bunun yüzde yüz stabil sürüme gelip gelmeyeceği meçhul ve şu anlık pek iyi çalışmıyormuş anladığım kadarıyla. Firefox'ta zaten dikey sekme özelliğini kullanabileceğiniz bir sürü eklenti var, ben şu an Sideberry kullanıyorum mesela ve geçmişte kanalda videosunu çekmiştim bunun. Yine de dikey sekme kullanan kişi sayısı arttığı için varsayılan olarak bu özelliğin gelmesi güzel olabilir. Siz dikey sekme mi yoksa yatay sekme mi kullanıyorsunuz?

Nintendo emülatörü olan Yuzu kapatıldığından beri forkları çıkmaya devam ediyor. Nintendo 3DS oyunlarını oynamanızı sağlayan Citra'nın forku Lemonade adıyla çıktı ve güncel olarak bütün platformlar için derlenmiş paketleri veriyor. Tabii günün sonunda bu projeler devam ettirilebilecek mi yoksa başladığıyla mı kalacak birer soru işareti. Zamanla göreceğiz.

Geçen hafta konuştuğumuz Linux'taki xz arka kapısının keşfedilmesinden ötürü Ubuntu 24.04 beta sürümü bir hafta ertelendi. Ne olur ne olmaz diye paketleri en başından tekrar derlemek istiyorlamış ki mantıklı bir karar olmuş.

Almanya'daki Schleswig-Holstein eyaleti yerel yönetimlerinde kullandıkları 30 bin bilgisayarı Windows ve Microsoft Ofis'ten Linux ve Libre Ofis'e geçirmişler. Burada yaptıkları açıklama güzel "Özel mülkiyet çözümlerin işletim süreçleri ve üçüncü ülkelere olası veri akışı da dahil olmak üzere verilerin işlenmesi üzerinde hiçbir kontrolümüz bulunmamaktadır. Bir devlet olarak vatandaşlarımıza ve şirketlerimize karşı, verilerinin bizde güvende tutulmasını sağlamak gibi büyük bir sorumluluğumuz var ve kullandığımız BT çözümleri üzerinde her zaman kontrol sahibi olduğumuzdan ve bir devlet olarak bağımsız hareket edebildiğimizden emin olmalıyız." demişler. Umarım birileri buradan ilham alır diyelim.

🤖 Yapay Zeka

ChatGPT artık hesapsız kullanılabiliyor! Gizli sekmeden girdiğimde de hesap olmadan GPT ile konuşabiliyorum. Güzel bir gelişme ama haberde özellikle tiki kaldırmadığınız sürece konuşma verileri yine eğitimde kullanılacak demiş. Gizli sekmeden girdiğimde bunu kaldırmak için bir ayar göremedim.

ABD'deki bir hakim davalarda yapay zeka ile upscaling yapılan video/resimlerin kanıt olarak kullanılamayacağına kanaat getirmiş. Biliyorsunuz bu ölçeklendirme teknolojileri aslında netleştirirken ortaya tahminen yeni veriler dolduruyor. Olan bir şeyin üzerine tahminen bir şeyler doldurarak netleştiriyor. Hakim de demiş ki bu görgü tanığının da kafasını karıştırır, yanlış birisi suçlanır olmaz demiş. Kesinlikle doğru bir karar ama dünyadaki bütün mahkemeler bu durumun farkında mı soru işareti.

Opera lokal olarak tarayıcıda yapay zeka çalıştırma özelliği getiriyor ve 150'den fazla yapay zeka modelini seçip indirebiliyorsunuz. Şu anlık sadece Opera One geliştirici sürümünde bunu test edebiliyorsunuz, stabil sürümlere gelmedi. Açıkçası tarayıcıyla entegre yapay zeka çalışması güzel ve lokal olarak çalışması ayrı güzel ama bir yandan da bu durumun bir sürü güvenlik açığı doğuracağı kesin. Lokal olarak bu özelliği getirdikleri için tebrik ediyorum ve bakalım güvenlik açısından problemli mi olacak bize zaman gösterecek.

🔒 Güvenlik

Chrome çalınan çerezlerin kullanılmasını engelleyen bir özellik test ediyor. Normalde biliyorsunuz çerezlerinizi çaldırırsanız, şifrenizi, e-posta adresinizi hatta iki faktörlü doğrulama kodunuzu hacker bilmese bile hesabınızı ele geçirebiliyor ve bu yıllardır çözülemeyen bir sorun. Chrome'un test ettiği bu özellik cihazınızın TPM'ine bağlı gizli ve herkese açık anahtar üretiyor daha sonrasında bu çerezlerin bu cihazda üretilip üretilmediğini doğruluyor. Eğer ki doğrulayamazsa o çerez bilgisayarda çalışmıyor. Çok güzel bir gelişme, düzgün bir şekilde hayata geçirilebilirse birçok hesabı kurtarır. Yalnız bunu aşmanın yolu olamaz mı diye soracak olabilirsiniz. Belki TPM'inizde üretilen az önce bahsettiğim gizli anahtarınız çalınırsa olabilir ama muhtemelen bunu yapmak çerezlerinizi çalmaktan çok daha zor olacaktır.

🥸 Mahremiyet

Google geçtiğimiz yıllarda gizli sekmede kullanıcıları takip ettiği için davaya çıkmıştı biliyorsunuz. Bu davanın sonucuna göre Google, gizli sekmedeki topladıkları verileri silmek zorunda. Aradan yıllar geçmiş artık silseler ne olur silmeseler ne olur diyebilirsiniz ama yine de bu verilerin Google'da durup üçüncü partilerle paylaşılma ihtimalindense silinmesi daha iyi.

Google, cihazımı bul ağını açmaya hazırlanıyor. Buna göre cihazınız çevrim dışı olsa bile find my device özelliğiyle cihazınızın yerini tespit edebileceksiniz ama ağa katıldığınızda sizin telefonunuz da başka insanların telefonunu veya cihazlarını bulmak için kullanılacak. Peki cihaz çevrim dışı olduğu halde nasıl tespit ediliyor diye soracak olursanız, cihazınız çevrim dışı olsa bile Bluetooh sinyalleri veriyor ve ağda olan diğer cihazlar bu sinyalleri tespit edebilecek ardından yaklaşık konumunu size bildirecek. Aslında bir açıdan güzel bir teknoloji ama bu teknolojiyle ilgili tek sorunum varsayılan olarak herkesin buna dahil olması. Benim cihazım haberim olmadan başka insanların cihazını bulmak amacıyla kullanılıyorsa ve aktif olarak konumumu Google'a gönderiyorsam bence bu bir sorun. Bunun varsayılan olarak kapalı gelip kullanıcıya sorması gerekli. Onun dışında zaten Google'ın lokasyon servislerini kullanıyorsanız ve Google'a bu verileri saklama konusunda güveniyorsanız, işinize yarayabilecek bir özellik. Bu arada şunu da bahsetmeden geçmeyeyim bu özellik iPhonelarla da çalışacak yani sadece Google cihazları değil iPhone cihazları da bu ağa dahil. Google burada Apple ile ortak bir çalışma yürütmüş.

🎮 Oyun

Battlefield V artık Linux'ta oynanılamıyor. EA bu oyuna kendi anti-cheat sistemini ekledi. EA Anticheatse Linux'u desteklemediği için oynanılamaz hale geldi. Önceden Battleye anti cheat kullanıyordu diye hatırlıyorum ve bu Linux'ta destekleniyordu. Normalde başka birçok anti-cheat sistemi Linux'u destekliyor ama EA demek ki Linux kitlesini yeterli görmüyor. Bu oyunu oynayan arkadaşlara geçmiş olsun diyelim.

📰 Bahsetmeye Değer Haberler

Discord'da reklam görmeye başlayacağız. Mart'ın 7'sinde Discord sponsorlu görevler diye bir reklam formatı getirmişti. Siz bu görevi kabul ettiğinizde ve arkadaşlarınız sizi o oyunu oynarken izlediğinde belli ödüller kazanıyordunuz. Artık Discord profile sponsorlu efektler ekleme gibi bir takım reklam formatı eklemeyi planlıyor. Hatta bu uğurda reklam satış rolleri için işe alımlar da yapmaya başlamış. Discord mahremiyet konusunda soru işaretleri olan bir platform olsa da bugüne kadar reklamsız iyi dayanmayı başardı. Bakalım bugünden sonra reklamlar platformu mahvedecek mi veya kullanılamaz bir hale getirecek mi göreceğiz.

Biliyorsunuz Microsoft 10'un güncelleme desteği 14 Ekim 2025'te kesilecek. Eğer ki buna rağmen Windows 10 kullanmaya devam etmek istiyorsanız uzatılmış güncelleme programına katılmanız lazım ve bu da ücretli. Bunun ücretiyse yeni ortaya çıktı. Cihaz başına 61 dolar ödemeniz gerekecekmiş. Türkiye'ye özel fiyatlandırma yaparlar mı bilmiyorum. Gerçi bu daha çok kurumlara yönelik bir çalışma, kullanıcıların büyük çoğunluğu zaten korsan kullanıyor ve isteseniz muhtemelen bu güncellemeleri yine korsan falan indirebilirsiniz ama günün sonunda bu güvenlik güncellemelerini almadan Windows 10'u kullanmak sıkıntılı. Bilgisayarların bir kısmı da Windows 11'e geçemiyor yani bazı şirketler bunu ödemek zorunda kalacaklar.

Microsoft Edge tarayıcınıza RAM limiti koymanıza izin verecek. Bunu daha çok oyuncular için geliştirmişler anladığım kadarıyla. Arkada oyun oynarken tarayıcınızın RAM'ini limitleyebiliyorsunuz. Açıkçası ben uzun yıllar oldu RAM kullanımıyla ilgili sorun yaşayalı. 100 sekme açıksa ve oyuna gireceksem zaten tarayıcıyı kapatırım ama yine de bazı sistemlerde bu RAM limiti koyulmasının avantajları olabilir. Gerçi bunu başka tarayıcılarda da inaktif sekmeleri uykuya alma özelliği sayesinde yapabiliyordunuz bugüne kadar. Burada siz 5 GB kullanımı geçmesin dediğinizde muhtemelen ona göre uygun sekmeleri uykuya alacak.

X platformunda "İran, Tel Aviv'i Ağır Füzelerle Vurdu" şeklinde yalan haber trendler kısmına girmeyi başardı. Bunun nedeniyse yapay zeka... Geçmişte Twitter'ın trend haberler kısmı insan kontrolünden geçiyormuş ama Elon Musk bunu yapay zeka ile değiştirmiş. Şimdi de bazı insanlar bu yalan haberi spam yapınca trendler kısmında düşmüş. Bu sıkıntılı bir durum çünkü yalan haber yüzünden insanlar galeyana gelebilir ve birileri yanlış yorumlarda bulunup daha fazla problemi körükleyebilir.

🎥 Ne Üretiyorum?

Bu hafta 14 gün boyunca kullandığım MacOS deneyimimi sizlerle paylaşıyorum.

💽 Haftanın Yazılımı

Bu haftanın yazılımı LLocalsearch.

Kendisi PerplexityAI tarzında webi arayarak cevap bulmanızı sağlayan bir yazılım ve lokalde çalışıyor. Herhangi bir API anahtarı kullanmadan arama sonuçlarındaki verileri size özetleyebiliyor! Aynı zamanda açık kaynaklı bir yazılım.

Bu haftaki bültenimizin de sonuna geldik, haftaya görüşmek üzere!