12 Şub 2023 10 dk okuma süresi bülten

🇹🇷 Geçmiş Olsun Türkiye - 6/2023

İkinci bültenimizin girişini üzüntüyle yazıyorum. İstanbul'da yaşayan bir birey olarak yıllardır jeologlar tarafından deprem konusunda uyarılıyoruz ve depremden korkuyorum. Dolayısıyla ara ara aklıma gelir.

6 Şubat 2023 gecesinde yatmadan önce aklıma havanın soğuk olduğu ve hep soğuk havalarda deprem olduğu geldi. Derken sabah deprem haberine uyandım. Videoları zar zor izleyebildim.

Depremi geçiren herkese çok geçmiş olsun. Bu konuda başka bir şey yazmaya da elim gitmiyor. Bir içerik üreticisi olarak beni takip eden arkadaşlarla birlikte doğru bilgiyi yayma konusunda elimizden geleni yaptık ama etkimiz çok büyük değil maalesef. Yardım edebileceğimiz bir konu varsa yorumlara veya e-postaya cevap yazabilirsiniz.

Şu an Youtuberlar ortak olarak bir bağış kampanyası yapıyor. Pazartesi gece 02:00'a kadar devam edecek. Bizim kanal henüz küçük olduğu için katılamıyoruz ancak bu yayınları paylaşıp destek olalım lütfen.

Umarım aşağıdaki bülten birazcık da olsa kafanızı dağıtmanızı sağlar.

🐧 Linux

📦 Fedora yüklediğinizde Flatpak varsayılan olarak geliyordu ancak gelen depoda bütün Flatpak uygulamaları yoktu. Mağaza bu yüzden zayıf kalıyordu. Fedora 38'de bu sorun çözülecek! Artık Flathub deposu filtrelenmemiş bir şekilde varsayılan olarak sistemde bulunacak. Bu habere sevindim çünkü basit olsa bile bu tarz kolaylıkların varsayılan gelmesi insanlara zaman kazandırıyor.

🇵 Görünüşe göre PopOS değişmez (immutable) bir sistem üzerinde çalışıyor. %100 değiştirilemeyen bir sistem olmayacakmış ancak işletim sisteminin bir kısmını ileride değişmez yapmayı planlıyorlarmış. Masaüstü işletim sistemlerinin geleceği, değişmez sistemler gibi gözüküyor.

🤖 Yapay Zeka

Evet evet, yapay zeka haberleri bitmek bilmiyor.

⌨️ ChatGPT, Google'ın 3.seviye mühendisler için hazırladığı mülakatı geçmiş. Bu mülakatı geçtiğinizde yıllık 183 bin dolar kazanıyorsunuz. Bu haberin çok da ilgi çekici olmadığını söyleyenler var çünkü ne de olsa ChatGPT insan mühendislerin çıktılarıyla besleniyor. Ama 3.seviye bir mühendisin mülakatından geçtiyse acaba o işi de yapabilir mi?

🪟 Hatırlayacak olursanız geçen hafta Microsoft'un, ChatGPT'yi arama motorlarına ekleme söylentisinden bahsetmiştik. Şu an bunu yapmışlar. Kullanmayı denedim ancak bekleme listesine katılmam gerektiği söyleniyor. Belki bu bülten yayınlandığı tarihte tam olarak erişilebilir. Bakalım bu teknoloji arama motorunuzu değiştirmeye yetecek mi?

⚙️ Google da kendi arama motoruna Bard adında bir yapay zeka ekleyeceğini bir video ile duyurdu. Ancak videoda James Webb teleskobu hakkında yanlış bir bilgi verilmiş. Bunun farkına varılması hisse senetlerinde %7'lik bir kayıp yaşattı. İşin komik yanı kimse video yayınlanmadan önce bu bilgi doğru mu yanlış mı diye kontrol etmemiş.

📺 Twitch'te kendi ürettiği Seinfeld dizisini yayın yapan bir yapay zeka, transfobik bir şakadan dolayı 2 hafta yasak yemiş. İşin yasaklanma kısmına katılırsınız katılmazsınız bilemem ama benim ilgimi çeken nokta yapay zeka yasaklanmadan önce 7/24 yayın yapıyormuş. Bir yapay zeka üretip 7/24 yayın yaparsanız, 7/24 bağış toplayabilirsiniz demek. Gelecekte bu tarz şeyler daha kolay olduğunda ne olacak diye merak etmiyor değilim.

📰 Bahsetmeye Değer Haberler

🌐 Apple'da bir tarayıcı yapmak istiyorsanız tarayıcınız WebKit tabanlı olmak zorunda. Diğer türlü Apple, marketine sizi kabul etmiyor. Söylenti o ki, bu yakında değişecek. Google (blink) ve Firefox (gecko) kendi tabanlarındaki iOS versiyonlarını çıkarmaya hazırlanıyor. iOS kullanıcıları için güzel bir haber.

⚙️ Tarayıcı motorları demişken, Firefox'un önceden Rust ile yazılan Servo isimli bir tarayıcı motoru geliştirme planı vardı ancak iptal etmişlerdi. Yeni gelen habere göre bu işi tekrar başlatıyorlarmış. Tarayıcıların büyük çoğunluğunun Blink motorunu kullandığı bu dönemde rekabeti arttıracaktır diye umuyoruz. Rust ile yazılan tarayıcı motoru ne kadar hızlı olur acaba?

🪟 Microsoft mağazasının gelmesine olumlu bakan birisiydim çünkü insanlar internetten yazılım indirmeye çalıştıklarında genelde virüs indiriyorlar. Ayrıca Windowsta yazılım indirmek de zaman zaman çok uğraştırıcı olabiliyor. Ama maalesef artık Microsoft, mağazasında reklam vermeye başlayacak. Merak ettiğim bir şey Windows kullanıcıları, mağazayı ne kadar kullanıyorsunuz?

🐦 Hatırlayacak olursanız geçen hafta Twitter'ın API kullanımını limitleyeceğini söylemiştik. Görünüşe göre Pépito adındaki bir kedi bu durumu değiştirdi. Bir bot hesabı Pépito adlı kedi her eve girdiğinde, eve girişinin videosunu paylaşıyor. Botun artık çalışmayacağını duyuran Pépito'nun Twitter gönderisine, Elon onaylanmış kullanıcıların "bu tarz gönderilere benzer" şeyler için Twitter API'nı ücretsiz kullanabileceğini duyurdu ama "bu tarz gönderiler" derken neyi kastetti acaba? Herkes eve kedi girişini paylaşmıyor sonuç olarak...

I guess we could give all Verified users access to the API for posts like this
— Elon Musk (@elonmusk) February 3, 2023

📱 Samsung Galaxy S23'teki şişirme yazılımlar (bloatware) toplam 60 GB ediyormuş! İnanılmaz... Böyle bir telefonu hayatta kullanamazdım herhalde. Önceden 50 GB'lık hafızası olan telefonlar bile kulağa çok gelirken şimdi 60 GB sadece şişirme yazılımlara gidiyor.

🌍 Twitter ve Instagram Felaket Zamanında Çöktü

Felaket zamanlarında sosyal medyanın ne kadar güçlü olduğunu hep beraber geçtiğimiz birkaç gün içerisinde gördük. Sosyal medya olmasaydı belki yüzlerce hayat kurtarılamayacaktı, binlerce yardım gidemeyecekti.

Tam bu olayların ortasında Twitter ve Instagram, CDN'in (içerik dağıtım ağı) bozulmasından dolayı geçmişte olduğu gibi yine çöktü. (Bir süre de hükümet Twitter'ı yasakladı ama o ayrı mesele.)

Kaç defa daha bu olana kadar insanlar dağıtık ağa geçecek?

Biliyorum geçen haftada buna benzer bir şey yazdım ama dostlar o çökme süresinde kaç kişi kurtarılabilirdi? Bu tarz durumlarda saniyeler, dakikalar çok önemli... Ülkece dağıtık ağı kullanıyor olsaydık bu çökmeden zarar görmezdik.

Lütfen henüz dağıtık ağlarda hesabınız yoksa mastodon.com.tr veya mastodon.social adreslerine giderek bir hesap açın ve insanlara bu bilgiyi yayın. Evet belki şu an bir şey değiştirmez ama bir sonraki sefere değiştirebilir. Daha fazla bilgi almak için joinmastodon.org/tr adresine gidebilir veya konu hakkında yaptığım videoyu izleyebilirsiniz.

📺 Ne İzliyorum?

💸 Yeni Başlayanlar İçin Yatırım

Yatırım yapmak istiyorsanız ama hiçbir fikriniz yoksa Matt D'Avella'nın Yeni Başlayanlar İçin Yatırım videosunu izlemenizi tavsiye ederim. Yatırım hakkında fikriniz varsa da izleyebilirsiniz, Matt'in prodüksyonu genelde şahane oluyor ve izlemesi zevkli.

🧬 Milyar Dolarlık İnsan Genomunu Sadece 4000 Liraya Diziledik!

Evrim Ağacı'nın insan genomu hakkında yaptığı videoyu izlemeniz gerekli! Özellikle videonun sonundaki raporları görünce benim de testi yaptırasım geldi. Gattaca filminde olduğu gibi genetiğimize bakarak neyi yaşama ihtimalimizin yüksek olduğunu görebiliyoruz. Ve görece ucuza... Şahane bir şey!

🦣 Mamutlar 2027'de yaşama geri mi gelecek?

Bir şahane genetik videosu daha! Barış Özcan'ın mamutları nasıl geri getirebileceğimizi anlattığı videoyu çok beğendim. Son zamanlarda bilim ve genetik camiasındaki olan gelişmelere hiç bakmıyordum. Biraz da şaşkınlıkla izledim.

👨‍💻 Şimdiye Kadar Oluşturulmuş En Tuhaf JavaScript Kütüphanesi

Bir değişkenin dizin (array) olup olmadığını bulmak için yazılmış bir satırlık npm paketi hakkında yaşanan kargaşayı Brodie Robertson anlatıyor. Evet 1 satırlık kod için paket yazılmış ve bu paket her hafta milyonlarca defa indiriliyor. Böyle paketler Javascriptte maalesef fazlasıyla var ama neden?

📚 Ne Okuyorum?

🥧 Freedombox ile Evinizde Kendi Sunucunuzu Kurun - 2

Ged, Freedombox ile evinizde sunucu kurma yazısının ikinci kısmını yayınladı. Özellikle evde Pi'nız varsa ve sunucu kuracaksanız okumanızı tavsiye ederim. Ama bunla da kısıtlı değil, sunucu işine yeni giriyorsanız içeride çok değerli bilgiler ve açıklamalar mevcut.

🎥 Ne Üretiyorum?

Depremden önceki günlerde websitem için yazılar, rehberler yazmıştım. Bu haftaki videolar da hazırdı ama açıkçası paylaşmaya gönlüm el vermedi dostlar. Kendim zaten olayları izlerken üzülüyorum yeri geliyor sinirleniyorum. Her ne kadar teknik ve rehber içerikler olsa da gündem çok farklıyken bir video da eksik olsun diye düşündüm.

Sadece sosyal medyanın felaket anında çökmesi üzerine yukarıda bağlantısını bıraktığım videoyu paylaştım. Aynı zamanda bu konu hakkında da bir yazı yayınladım.

🖥️ Haftanın Komutu

Bu hafta öğreneceğimiz komut cwebp.

Sitede gönderi yazarken sizlerle fotoğraf paylaşıyorum. Sitenin hızlı yüklenmesi için bu fotoğrafların olabildiğince optimize edilmesini istiyorum. Sizin de optimize etmek istediğiniz fotoğrafınız varsa cwebp komutu tam size göre!

Kullanımıysa kolay:

cwebp -q kalitedeğeri fotoğrafınız.png -o çıkanfotoğrafınız.webp

-q kalite anlamına geliyor. Buraya 0 ile 100 arası bir değer girebilirsiniz. Ben genelde 80 giriyorum. -o ise çıktı anlamına geliyor. Çıkan fotoğrafın adının ne olmasını istiyorsanız onu yazacaksınız.

💽 Haftanın Yazılımı

Haftanın komutunun yanında kardeş olarak haftanın yazılımını da getiriyoruz. İlk yazılımımızsa Celeste. Linuxta Google Drive, Dropbox, Nextcloud gibi bulut servislerini tek bir uygulamadan kullanmanızı sağlıyor. Flathub'dan indirebilirsiniz!

Bu bültenin de sonuna geldik. Başta da söylediğim gibi deprem konusunda yardımcı olabileceğimiz bir şey varsa yorum yazabilir veya e-postaya cevap yazabilirsiniz. Onun dışında genel olarak bülten hakkındaki düşüncelerinizi de benimle paylaşabilirsiniz.